ࡱ> Yzbjbj[[.9 \9 \- %%83835555558585#:::::Mc o}}}}}}}$߅> ~5w @Mww ~8383::j݁wx^83:5:}w}*nr4{:PR?BvR}0#v>ӈӈ{ӈ5{wwwwwww ~ ~www#wwwwӈwwwwwwwww%h 1:5-Mavzu:  Pedagogik mahorat haqida tushuncha. P5d0g>gik fikrlar t0rixi v0 m0kt0b 0m0liyotid0 o qituvchi m0h>r0ti m0s0l0l0ri. O qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyat, muomala madaniyati va psixologiyasi. Komunikativ malakalar va ta sir etish mavzusidagi ma lumotli ma ruza ta lim texnologiyasi modeli Ma ruzaga ajratilgan vaqt  2 sTalabalar soni  50 taO quv mashg ulotining shakliMa lumotli ma ruzaMashg ulotning rejasi1. P5d0g>gik f0>liyat va uning o ziga xos xu-susiyatlari.  P5d0g>gik m0h>r0t tushunch0si. 2. O zb5kist>n R5spublik0sining  T0 lim to g risid0 gi Q>nuni v0  K0drl0r t0yyorl0sh milliy d0sturi d0 p5d0g>gik f0>liyatni t0shkil etishg0 qo yilg0n t0l0bl0r. 3. Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o qituvchi mahorati masalalari. O qituvchi f0>liyatining tuzilishi. 4. P5d0g>gik m0h>r0tning 0s>siy t0rkibiy qisml0ri. 5. Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida tu-shuncha. 6. Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi. Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yo llari. 7. Pedagogik muloqotda muomala madaniyati va psixologiyasi. Pedagogik nizo va uning sabablari hamda oldini olish yollari. 8. Pedagogik muloqot: funktsiyalar, tuzilishi uslublari. 9.Oqituvchining kommunikativ malakasi. Oqituvchining kommunikativ tasir etish usullari. 10.Oqituvchining kommunikativ qobiliyatini rivojlantirish yollari.Oquv mashgulotining maqsadiTalabalarda Pedagogik mahorat haqida tushuncha. P5d0g>gik fikrlar t0rixi v0 m0kt0b 0m0liyotid0 o qituvchi m0h>r0ti m0s0l0l0ri. O qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyat, muomala madaniyati va psixologiyasi. Komunikativ malakalar va ta sir etish to g risidagi ma lumotlarni tahlil etish.Pedagogik vazifalar: - P5d0g>gik f0>liyat va uning o ziga xos xususiyatlari.  P5d0g>gik m0h>r0t tushunch0si haqida ma lumot berish. - O zb5kist>n R5spublik0sining  T0 lim to g risid0 gi Q>nuni v0  K0drl0r t0yyorl0sh milliy d0sturi d0 p5d0g>gik f0>liyatni t0shkil etishg0 qo yilg0n t0l0bl0r bilan tanishtirish. - Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o qituvchi mahorati masalalari. O qituvchi f0>liyatining tuzilishi bilan tanishtirish. - P5d0g>gik m0h>r0tning 0s>siy t0rkibiy qisml0ri haqida ma lumot berish. - Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida tushuncha berish. - Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi. Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yollari haqida malumot berish. - Pedagogik muloqotda muomala madaniyati va psixologiyasi. Pedagogik nizo va uning sabablari hamda oldini olish yollari haqida nazariy malumotlar berish. - Pedagogik muloqot: funktsiyalar, tuzilishi uslublari bilan tanishtirish. - Oqituvchining kommunikativ malakasi. Oqituvchining kommunikativ tasir etish usullarini izohlash. - Oqituvchining kommunikativ qobiliyatini rivojlantirish yo llari haqida ma lumot berish.O quv faoliyati natijalari: - P5d0g>gik f0>liyat va uning o ziga xos xu-susiyatlari.  P5d0g>gik m0h>r0t tushunch0sining mazmun-mohiyatini tahlil etadilar. - O zb5kist>n R5spublik0sining  T0 lim to g risid0 gi Q>nuni v0  K0drl0r t0yyorl0sh milliy d0sturi d0 p5d0g>gik f0>liyatni t0shkil etishg0 qo yilg0n t0l0bl0r bilan tanishadilar; Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o qituvchi mahorati masalalari. O qituvchi f0>liyatining tuzilishiga doir ma lumotlarni tizimlashtiradilar. - P5d0g>gik m0h>r0tning 0s>siy t0rkibiy qisml0rini qiyosiy tahlil etadilar. - Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida ma lumotga ega bo ladilar. - Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi. Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yollari haqida tushunchaga ega boladilar. - Pedagogik muloqotda muomala madaniyati va psixologiyasi. Pedagogik nizo va uning sabablari hamda oldini olish yollarini aniqlashtirib oladilar. - Pedagogik muloqot: funktsiyalar, tuzilishi uslublarining mazmunini bilib oladilar. - Oqituvchining kommunikativ malakasi. Oqituvchining kommunikativ tasir etish usullarini farqlab oladilar. - Oqituvchining kommunikativ qobiliyatini rivojlantirish yollari bilan tanishib oladilar.Talim metodiMaruza, blits-sorov, tushuntirish, suhbat, izohlash, tahlil etish.Talabalarning oquv faoliyatini tashkil ettish shakliOmmaviy, individualDidaktik vositalarMaruza matni, slayd-prezentatsiyaTalimni tashkil etish sharoitiMaxsus texnik vositalar bilan jihozlangan xonaNazorat Oz-ozini nazorat qilish, refleksiya Pedagogik mahorat haqida tushuncha. P5d0g>gik fikrlar t0rixi v0 m0kt0b 0m0liyotid0 o qituvchi m0h>r0ti m0s0l0l0ri. O qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyat, muomala madaniyati va psixologiyasi. Komunikativ malakalar va ta sir etish mavzusidagi ma lumotli ma ruzaning texnologik kartasi Ish bosqichlari va vaqtiFaoliyat mazmuniOqituvchiTalaba 1-bosqich. Oquv mashgulotiga kirish (Davat bosqichi) (5 minut)Talabalarni mavzuning nomlanishi, rejadagi masalalar va mustaqil oqish uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi (1-ilova).Tinglashadi, yozib borishadi. Talabalarning mavjud bilimlarini mustahkamlash maqsadida pedagoglik kasbi, pedagogik faoliyatga doir blits-sorov savollarini taqdim etadi (2-ilova).Savollarni tinglaydi va oz munosabatini bildiradi 2-bosqich. Asosiy (Anglash bosqichi) (65 minut)2.1. P5d0g>gik f0>liyat va uning o ziga xos xususiyatlari.  P5d0g>gik m0h>r0t tushunch0si haqida ma lumot berish. (3-ilova).Pedagogik faoliyatning tarkibiy qismlarini daftarlariga yozib oladilar2.2.O zb5kist>n R5spublik0sining  T0 lim to g risid0 gi Q>nuni v0  K0drl0r t0yyorl0sh milliy d0sturi d0 p5d0g>gik f0>liyatni t0shkil etishg0 qo yilg0n t0l0bl0r bilan tanishtirish. (4-ilova).Tinglaydilar va yozib oladilar2.3.Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o qituvchi mahorati masalalari. O qituvchi f0>liyatining tuzilishi bilan tanishtirish. (5-ilova).Tanishadilar va yozib oladilar2.4. P5d0g>gik m0h>r0tning 0s>siy t0rkibiy qisml0ri haqida ma lumot berish. (6-ilova).Tinglaydilar va yozib oladilar2.5. Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida tushuncha berish. (7-ilova).Tinglaydilar, izohlaydilar va yozib oladilar2.6. Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi. Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yollari haqida malumot berish. (8-ilova).Tinglaydilar, izohlaydilar va yozib oladilar2.7.Pedagogik muloqotda muomala madaniyati va psixologiyasi. Pedagogik nizo va uning sabablari hamda oldini olish yollari haqida nazariy malumotlar berish. (9-ilova).Tinglaydilar, izohlaydilar va yozib oladilar2.8. Pedagogik muloqot: funktsiyalar, tuzilishi uslublari bilan tanishtirish. (10-ilova).Tinglaydilar va yozib oladilar2.9.Oqituvchining kommunikativ malakasi. Oqituvchining kommunikativ tasir etish usullarini izohlash. (11-ilova). Tinglaydilar, izohlaydilar va yozib oladilar2.10.Oqituvchining kommunikativ qobiliyatini rivojlantirish yollari haqida malumot berish. (12-ilova).Tinglaydilar, yozib oladilar3-bosqich. Yakuniy (Fikrlash bosqichi) (10 minut)3.1. Talabalarning mavzu yuzasidan savollarga javob beradi. (13-ilova).O zlarni qiziqtirgan savollarga javob berishadiAniq tasavvurlar shakllanmagan qismlarini qayta tushuntiradi. O z fikrlarini boyitadi va to ldiradi.  1-ilova Mavzu:  Pedagogik mahorat haqida tushuncha. P5d0g>gik fikrlar t0rixi v0 m0kt0b 0m0liyotid0 o qituvchi m0h>r0ti m0s0l0l0ri. O qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyat, muomala madaniyati va psixologiyasi. Komunikativ malakalar va ta sir etish Reja: 1. P5d0g>gik f0>liyat va uning o ziga xos xususiyatlari.  P5d0g>gik m0h>r0t tushunch0si. 2. O zb5kist>n R5spublik0sining  T0 lim to g risid0 gi Q>nuni v0  K0drl0r t0yyorl0sh milliy d0sturi d0 p5d0g>gik f0>liyatni t0shkil etishg0 qo yilg0n t0l0bl0r. 3. Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o qituvchi mahorati masalalari. O qituvchi f0>liyatining tuzilishi. 4. P5d0g>gik m0h>r0tning 0s>siy t0rkibiy qisml0ri. 5. Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida tushuncha. 6. Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi. Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yo llari. 7. Pedagogik muloqotda muomala madaniyati va psixologiyasi. Pedagogik nizo va uning sabablari hamda oldini olish yollari. 8. Pedagogik muloqot: funktsiyalar, tuzilishi uslublari. 9.Oqituvchining kommunikativ malakasi. Oqituvchining kommunikativ tasir etish usullari. 10.Oqituvchining kommunikativ qobiliyatini rivojlantirish yollari. Adabiyotlar: Karimov I.A. Yuksak manaviyat yengilmas kuch. Toshkent: Manaviyat, 2008. Azizxojaeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU, 2006. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. Darslik. N.T.Omonov, N.X.Xojaev, S.A.Madiyarova, Ye.I.Eshkulov. T.: IQTISOD-MOLIYa, 2009. Xoliqov A. Pedagogik mahorat. T.: IQTISOD-MOLIYa, 2011. Hikmatnoma. //Toplovchi N.Eshonqulov. Toshkent: Cholpon, 1992. 2-ilova Pedagoglik kasbi va pedagogik faoliyatga doir blits-sorov savollari Pedagoglik kasbiga qanday talablar qoyiladi? Pedagogik jarayon deganda nimani tushunasiz? Pedagoglik kasbi haqida Sharq mutafakkirlari qanday fikrlarni bayon etishgan? Yosh avlodni mustaqil hayotga tayyorlash qaysi davrlardan boshlangan? Orta Osiyoda ilk talim va tarbiya qachon paydo bolgan? Avestoda bola talim-tarbiyasiga oid fikrlar? Abu Nasr Forobiy asarlarida mudarrislarga qoyiladigan talablar? Kaykovus mudarrisning axloqiy belgisini qaysi xususiyatida koradi? Abu Ali ibn Sinoning mudarrislarga tavsiyalari? Alisher Navoiy asarlarida mudarrislar faoliyati haqida? Oqituvchi oquvchilar bilan ozaro hamkorlik qilishi uchun nimalarga etibor berishi lozim? 3-ilova P5dagogik faoliyat va uning o ziga xos xususiyatlari P5dagogik faoliyat bu mazmunini o quvchilarni o qitish, tarbiyalash, rivojlantirish tashkil qilgan faoliyatdir. Shuni yodda tutish k5rakki, p5dagogik faoliyat bu bir tomonlama emas, balki ikkitomonlama (hamkorlikdagi) faoliyatdir. Unda ikkita faol tomon ishtirok etadi: o qituvchi  o quvchi. Maqsad  o quvchi shaxsini rivojlantiriishdir. P5dagogik faoliyatning maqsadi asrlar davomida yuksak ma naviyatli shaxsni shakllantirishning umuminsoniy g oyasi sifatida xizmat qilib k5layotgan tarbiyaviy ishni amalga oshirish bilan bog liq. P5dagogik faoliyatning asosiy turlari sifatida tarbiyaviy ish va o qitish aks etadi. N.V.Kuzmina p5dagogik faoliyatning o zaro bir-biri bilan aloqador quyidagi uch tarkibiy qismini ajratib ko rsatadi: konstruktiv, tashkilotchilikka doir va kommunikativ. Konstruktiv faoliyat mazmunli (o quv mat5rialini tanlash va tizimlashtirish, p5dagogik jarayonni r5jalashtirish va tashkil etish), konstruktiv op5rativ (o zining va o quvchilarning harakatlarini r5jalashtirish); konstruktiv-moddiy (p5dagogik jarayonning o quv-moddiy bazasini loyihalash) jihatlarni o zida aks ettiradi. Tashkilotchilik faoliyati  o quvchilarni faoliyatning xilma-xil turlariga jalb etish. Kommunikativ faoliyat  p5dagogning ta lim oluvchilar, o qituvchilar jamoasi, jamoatchilik, mahalla va ota-onalar bilan munosabatini yo lga qo yish. Pedagogik faoliyatning o ziga xosligi quyidagilarda namoyon bo ladi. Inson tabiatning jonsiz moddasi emas, balki o zining alohida xususiyatlari, roy berayotgan voqealarni idrok qilishi va ularga ozicha baho beradigan, takrorlanmaydigan faol mavjudotdir. Psixologiyada takidlanganidek, har bir shaxs takrorlanmasdir. U pedagogik jarayonning oz maqsadi, ishtiyoqi va shaxsiy xulqqa ega bolgan ishtirokchisi hamdir. Pedagog doimo osib-ozgarib boradigan inson bilan ishlaydi. Ularga yondashishda bir xil qolip, shakllanib qolgan xatti-harakatlardan foydalanish mumkin emas. Bu esa pedagogdan doimo ijodiy izlanib turishni talab qiladi. Oquvchilarga pedagogdan tashqari, atrof-muhit, ota-ona, boshqa fan oqituvchilari, ommaviy axborot vositalari, ijtimoiy hayot ham tasir etadi. Shuning uchun ham pedagog mehnati bir vaqtning ozida jamiki tasirlarga va oquvchilarning ozida paydo bolgan fikrlarga tuzatishlar kiritib borishni nazarda tutadi. Pedagogik maqsadning oziga xosligini quyidagilarda bilish mumkin: Pedagogik faoliyatning maqsadi jamiyat tomonidan belgilanadi, yani pedagog faoliyatining natijasi jamiyat manfaatlari bilan bog`liqdir. Uning mehnati yoshlar shaxsini har tomonlama kamol toptirishga yonaltirilgan. Pedagogik faoliyat avlodning ijtimoiy uzviyligi (ketma-ketligi)ni taminlaydi. Bir avlod tajribasini, ikkinchi avlodga otkazadi, ijtimoiy tajriba orttirish uchun insondagi tabiiy imkoniyatlarni royobga chiqaradi. Pedagog faoliyati doimo shaxs faoliyatini boshqarish bilan bog`liq. Bunda pedagogik maqsad oquvchi maqsadiga aylanishi muhimdir. Pedagog oz faoliyati maqsadini va unga erishish yollarini aniq tasavvur qilishi va bu maqsadga erishish oquvchilar uchun ham ahamiyatli ekanligini ularga anglata olishi zarur. Gyote takidlaganidek: Ishonch bilan gapir, ana shunda soz ham, tinglovchilarni mahliyo qilish ham oz-ozidan kelaveradi. Pedagogik (talim-tarbiya) jarayonda oquvchi faoliyatini boshqarish shuning uchun ham murakkabki, pedagog maqsadi doimo oquvchi kelajagi tomon yonaltirilgan boladi. Buni anglagan holda, mohir pedagoglar oz faoliyatini mantiqan oquvchilar ehtiyojlariga muvofiq holda loyihalaydilar. Hamkorlik pedagogikasining tub mohiyati ham ana shundan iborat. Shunday qilib, pedagogik faoliyat maqsadining oziga xosligi oqituvchidan quyidagilarni talab qiladi: - jamiyatning ijtimoiy vazifalarini tola anglab, oz shaxsiga qabul qilishi. Jamiyat maqsadlarini osib uning pedagogik nuqtai nazariga aylanishi; - muayyan harakat va vazifalarga ijodiy yondoshishi; - oquvchilar qiziqishlarini etiborga olish, ularni pedagogik faoliyatning belgilangan maqsadlariga aylantirish. 4-ilova O zb5kiston R5spublikasining  Ta lim to g risida gi Qonuni va  Kadrlar tayyorlash milliy dasturi da p5dagogik faoliyatni tashkil etishga qo yilgan talablar  Ta lim to g`risida gi Qonun va  Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ta lim sohasida amalga oshiriladigan ishlarning maqsadi, vazifalari va yonalishlarini belgilab berdi. Bu vazifalarni amalga oshirish, avvalo oqituvchiga, uning bilimi va kasb mahoratining shakllanganlik darajasiga bog`liq. Zero, oqituvchi zimmasiga yuklatilgan vazifalarni nechog`lik vijdon, aql va pedagogik mahorat bilan bajarilishi jamiyat kelajagini taminlovchi muhim omildir. Ozbekiston Respublikasida oqituvchi kadrlarning manaviy qiyofasi, aqliy salohiyati hamda kasbiy mahoratiga nisbatan jiddiy talablar qoyilmoqda. Chunonchi, bu borada O zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov quyidagilarni qayd etib o tadi:  Tarbiyachi  ustoz bo lish uchun, boshqalarning aql-idrokini o stirish, ma rifat ziyosidan bahramand qilish, haqiqiy vatanparvar, haqiqiy fuqaro etib 5tishtirish uchun, eng avvalo, tarbiyachining ana shunday yuksak talablarga javob berishi, ana shunday buyuk fazilatga ega bolishi kerak. Yuqorida qayd etilgan fikrlardan bugungi kun oqituvchisi shaxsiga nisbatan qoyilayotgan talablar mazmuni anglaniladi. Zamonaviy oqituvchi qanday bolishi kerak? Oqitivchi (pedagog) pedagogik, psixologik va mutaxassislik yonalishlari boyicha maxsus malumot, kasbiy tayyorgarlik, yuksak axloqiy sifatlarga ega hamda talim muassasalarida faoliyat yurituvchi shaxs sanaladi. Ozbekiston Respublikasining Talim togrisidagi Qonuni 5-moddasining 3-bandiga muvofiq talim muassasalarida sudlangan shaxslarning pedagogic faoliyat bilan shugullanishlariga yol qoyilmaydi. 5-ilova Pedagogik fikrlar taraqqiyotida oqituvchi mahorati masalalari. O qituvchi f0>liyatining tuzilishi. Buyuk allomalarimiz o z asarlarida mudarrislar kasbining nozikligini, mas uliyatli ekanligini va murakkabligini, shu bilan birga sharafli ekanligini, yoritib, muallimning mahorati, ularga qo yilgan talablar, fazilatlariga oid qarashlar, shogirdlar bilan munosabatga kirishish mahorati, muomalasi to g risida o z mulohazalarini bildirganlar. Uyg onish davrining 5tuk namoyondalari Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Unsurul Maoliy Kaykovus, Abul-Qosim Umar Az-Zamaxshariy, Shayx Sadiy Sheroziy, Alisher Navoiy, Abdurahmon Jomiy, Jaloliddin Davoniy, Husayn Voiz al-Koshifiy kabilarning ijodiy merosi pedagogik tafakkurni shakllantirishda bolajak murabbiylarga muhim manba bolib hisoblanadi. Forobiy ozining didaktik qarashlarida ustoz, oqituvchining masuliyatini alohida ifodalaydi. Ustoz, - deydi u,- shogirdlariga qattiq zulm ham, haddan tashqari kongilchaklik ham qilmasligi lozim. Chunki ortiqcha zulm shogirdda ustozga nisbatan nafrat uyg`otadi, bordi-yu ustoz juda yumshoq bolsa, shogird uni mensimay quyadi va u beradigan bilimdan sovib qoladi. Beruniy mamlakatning obodonligi ilmfanning ravnaqi tufayli deb aytadi, yoshlarning baxtsaodati va kamoloti esa ularga bilim va marifat beruvchi mudarrislarga bogliq deb takidlaydi. Ilm va marifat sari intiluvchi tolib va mudarrislarga deydiki: Ilm dargohiga kirar ekansan, qalbing kishini ozdiruvchi illatlardan, odamni kor qilib qoyadigan nafs va turli buzgunchi holatlardan, qotib qolgan turli eski urf odatlardan, hirsdan, raqobatdan, ochko zlikni quli bo lishdan ozod bo lmog i darkor . Buyuk mutafakkir Abu Ali ibn Sino pedagogik qarashlarida insonning ham aqliy, ham axloqiy, estetik va jismoniy jihatdan rivojlanishi uning kamolga 5tishining asosiy mezoni sifatida talqin etiladi. SHarqda SHayx ar-Rais nomi bilan mashhur bolgan alloma - Abu Ali ibn Sino oqituvchi mahorati haqida fikr yuritar ekan, quyidagilarni eslatib otadi: - bolalar bilan muomalada bosiq, jiddiy bolish; - berilayotgan bilimning talabalar qanday ozlashtirib olayotganiga etibor berish; - talimda turli metod va shakllardan foydalanish; - talabaning xotirasi, bilimlarni egallash qobiliyati, shaxsiy xususiyatlarini bilish; - aqliy darajasiga mos ravishda talim berish; - har bir sozning bolalar hissiyotini uyg`otishi darajasida bolishiga erishish zarur. Abul-Qosim Mahmud Ibn Umar Az-Zamaxshariy (1075-1144) jahon ilm-fani va madaniyatiga salmoqli hissa qoshgan mashhur olim va adibdir. U oz asarlarida halollik va pokizalikni, ilmga muhabbatni, mardlik va olijanoblikni uluglaydi. Ulug mutafakkir Navobig ul-kalim (Nozik iboralar) asarida kishilar ilmli bolish, oqitish, yozish bilan hosilu mukammal boladi, olim kishi oqil, bilimdon va chiroyli xushxat yozuvga ega bolsa, bu uning kamolotga 5tganligidan dalolatdir, deydi. Asarda mudarrislar to g risida noyob fikrlar bildirilgan:  Murabbiy o qib tursagina murabbiy bo la oladi, agar o qishni to xtatib qo yar ekan, unda murabbiylik o ladi . Shayx Muslihiddin Sa diy Sheroziy XIII asrda Eronda yashab ijod qilgan yirik shoir va mutafakkirdir. U faylasuf-shoir bolishi bilan birga tajribali murabbiy ham bolgan. Shoir Guliston asarida oz davri mudarrislarini turli toifaga bolib, ularni tariflaydi. Qattiqqol oqituvchilarni ..basharasi tirishgan, tili zahar, yomon xulqli, odamlarni ranjitadigan, gadoy tabiatlik, ochkoz, uni korishi bilan shogirdlarining kayfiyati uchar shogirdlar undan bilim va tarbiya ololmaydilar. Yana bir toifadagi oqituvchilar ...sodda, yaxshi va yumshoq kongilli odam. Unar-unmasga sozlamas edi va bolalarni ranjitadigan sozlar ogzidan chiqmas edi. Uning farishtadek axloqliligi va mehribonligini korgan bolalar murabbiyni mensimay qoydilar. Uning yumshoq tabiatlik ekanligini bilishib, ilmni ham organmaydilar. Alqissa bolalar oyin va topolonga berilib vaqtni bekorga otkazdilar. Buyuk mutafakkir Abdurahmon Jomiy XV asrda yashab ijod qilgan. U oz asarlarida insonning yuksak axloqiy hislatlarini, gozal fazilatlarini kuylaydi. Iskandar xirodnomasi asarida muallimlar togrisida noyob fikrlarni bildirgan: muallim aqlli, adolatli, ozida barcha yuksak fazilatlarni mujassamlashtirgan bolishi kerak. Ozini nomunosib tutgan murabbiy hech vaqt bolalarga bilim bera olmaydi. Shoir muallimning hayotdagi ornini quyidagi baytida bayon qiladi: Ustod, muallimsiz qolganda zamon, Nodonlikdan qora bolurdi jahon Alisher Navoiy ijodida muallimlarga munosabat alohida berilgan. Uning fikricha, har bir inson oziga talim va tarbiya bergan ustozini, oqituvchisini umrbod hurmat qilishi va uni ezozlashi kerak. Alisher Navoiy yosh avlod tarbiyasini har qanday tasodifiy murabbiyga ishonib topshirib bolmasligini aytib, oqituvchiga yuksak talablarni qoyadi. Bolani tarbiyalash va unga bilim berish, uning qobiliyatini ostirish uchun nihoyatda savodli oqituvchi va mahoratli tarbiyachi bolish kerak. Alisher Navoiy oqituvchini faqat dars beruvchi, bilim beruvchi deb bilmaydi, balki mahoratli tarbiyachi bolishi lozim deb ilm va odobni birga olib borilishini, bu ikki jarayon hech qachon ajralmasligini takidlab otadi. Buyuk alloma ozining Mahbub-ul qulub didaktik asarida oqituvchi xalq oldida obroga, hurmat va izzatga sazovor bolishi kerakligini, u xalq gami bilan yashashini, xalqqa yordam beruvchi, xalq bilan birga bolishi lozimligini aytadi. Nodon, mutaasib, johil mudarrislarni tanqid qilib, mudarris olimlar orasidagi eng sara malak qiyofali kishi bolishi, yani sof kongilli, pok qalbli, insofli, karam-muruvvatli, odobli, vafoli, kishilikning eng yaxshi va oliyjanob hislatlarini ozida aks ettiruvchi bolishi kerak deydi. Ayniqsa, madrasalarda talim-tarbiya bilan shugullanuvchi mudarrislarga jiddiy talablarni qoyadi: Mudarris kerakki, garazi mansab bolmasa va bilmas ilmni aytishga urinmasa, manmanlik uchun dars berishga havas korgazmasa va olgirlik uchun gap-soz va gavgo yurgizmasa, nodonlikdan sallasi katta va pechi uzun bolmasa, gerdayish uchun madrasa ayvoni unga bosh orin bolmasa, yaramasliklardan qorqsa va nopoklikdan qochsa... nainki, ozini olim bilib, necha nodonga turli xil fisq ishlarni qilish mumkin, balki halol desa, qilmas ishlarni qilmoq undan sodir bolsa va qilar ishlarni qilmaslik unga qoida va odat bolib qolsa, bu mudarris emas, yomon odatni tarqatguvchidir. Demak, mudarris bilimli, fozil va donishmand bolishi, kishilikning eng yaxshi fazilatlarini ozida mujassamlashtirgan oliyjanob va kamtarin bolishi, har qanday yaramas ishlardan holi va pok bolishi, oz xulqi va odobi bilan boshqalarga namuna bolishi lozim. Oqituvchilarning kasbiy mahoratlarini takomillashtirish togrisidagi muammolar Yevropa olimlari Ya.A.Komenskiy, Djon Lokk, G.Pestalotssi, A.Disterverg, K.D.Ushinskiy kabilarning asarlarida oz ifodasini topgan. Jumladan, chex olimi, mashhur pedagog Ya. A. Komenskiy oqituvchining eng muhim xususiyatlari qatoriga bolalarni sevishi, yuksak axloqi, bilimdonligi, iqtidori, qobiliyati kabilarni kiritadi va ularning mohiyatini mukammal tavsiflab beradi. Yan Amos Komenskiy oz davrida oqituvchilarning bola dunyoqarashini rivojlantirishdagi roliga yuqori baho berib, oqituvchilik yer yuzidagi har qanday kasbdan kora yuqoriroq turadigan juda faxrli kasb ekanligini takidlaydi. Muallifning fikricha, oqituvchi oz burchlarini chuqur anglay olishi hamda oz qadr-qimmatini tola baholay bilishi zarur. Ya.A. Komenskiy oqituvchi obrazini tasvirlar ekan, uning shaxsida quyidagi fazilatlar namoyon bolishi maqsadga muvofiqligini takidlaydi: vijdonli, ishchan, sabotli, axloqli, oz ishini sevuvchi, oquvchilarga mehr bilan muomala qiluvchi, ularda bilimga havas uygotuvchi, oquvchilarni oz ortidan ergashtiruvchi va diniy etiqodni shakllantiruvchi. I.G.Pestalotssi oqituvchining kasbiy sifatlariga baho berish bilan birga, asosan uning xalq talimi tarmogini takomillashtirishdagi roli hamda fan asoslarini egallashdagi ahamiyati va vazifalariga toxtalib otadi. A. Disterverg oqituvchining talimdagi roliga yuqori baho berib, u oz faoliyatini chuqur bilib, pedagogik mahoratini oshirib borishi oquvchilarni qalbdan yoqtirishi natijasida yuzaga keladi deb uqtiradi. Oqituvchi bolalarning individual xususiyatlarini, qobiliyatini, faoliyatini mukammal bilishi uchun muayyan darajada psixologik bilimlarga ham ega bolishi kerakligini takidlab otgan. Pedagog olim Djon Lokk oqituvchi psixologiyasining eng muhim jihatlarini ishlab chiqqan. Ular orasiga motadillik, gayrat-shijoatlilik, ehtiyotkorlik kabi hislatlarni kiritib, oqituvchining pedagogik faoliyatidagi rolini asarlarida yoritib bergan. A.I.Gersen, L.N.Tolctoy, I.G.Chernishevskiy, K. D.Ushinskiy kabi rus pedagog olimlari garb mutafakkirlari goyalarining vorislari sifatida mazkur muammolarga oz mulohazalarini bildirganlar. Jumladan, A.I.Gersen mulohazalariga kora, oqituvchining asosiy hislati bu uning bolalar bilan munosabatda bolayotganligini sezishda, bolalar ruhiy dunyosini tushuna olishida, axloqiy qobiliyatining mavjudligida, chunki u shunday istedodga ega bolmogi zarurki, unga har qaysi oqituvchi erisha olmaydi. Taniqli rus pedagogi K.D.Ushinskiy talim-tarbiya jarayonida oqituvchining roli va shaxsiga yuqori baho berib, oqituvchi kasbiga oid ilmiy mulohazalarida hech bir Qonun yoki Programma, talim-tarbiya togrisidagi metod yoki tamoyillar oqituvchi shaxsining pedagogik faoliyatdagi mahorati ornini bosa olmaydi deb hisoblaydi. K.D.Ushinskiy oqituvchi manaviyati va kasbiy faoliyatiga yuqori baho beradi hamda ularning kasbiy malakalarini doimiy ravishda takomillashtirib borish maqsadga muvofiq ekanligi togrisidagi goyani ilgari suradi. Mazkur goyaning ijtimoiy ahamiyatini tasdiqlovchi tizim oqituvchilarni qayta tayyorlovchi kurslar tizimini tashkil etishni u ilk bor asoslab bergan. K.D.Ushinskiy oqituvchining mashaqqatli mehnatini tariflab shunday deydi: Hali etilmagan va fikri xayoli tarqoq bolgan ottiz yoki qirqta oquvchining ongini butun dars davomida mashgul qilib turish uchun oqituvchi oz sozlari va bergan masalalari togrisida kop bosh qotirishi, serdiqqat bolishi kerak. Mana shu sababdan bilimi bolgan har bir kishi oqituvchi bolishga layoqatli bolavermaydi. Jamiyat tomonidan hamma vaqt ham etarlicha tarif qilinmaydigan bu vazifani insof bilan ado qilmoq uchun zor matonat va mahorat talab qilinadi. K.D.Ushinskiyning takidlashicha, oqituvchi qalbining bolalarga nisbatan mehrini bildiruvchi axloqiy hislatlaridan biri, muallimning tarbiyaviy kuchini va qobiliyatini korsatadigan manaviy oyinasi ijtimoiy qimmatga ega bolib, barkamol shaxsni tarbiyalab voyaga etkazishda namoyon boladi. Pedagogik faoliyatning yana bir muhim tarkibiy qismi oqituvchining xapakteri va his-tuygularida, uning oquvchilar bilan muloqotga kirishish usulida namoyon boluvchi pedagogik-psixologik takt (odob, axloq) xususiyatlarini qollashdir. Uning fikricha psixologik takt (odob, axloq) hayotimizning barcha jabhalarida goyatda keng qollaniladigan faoliyat turi, shuning uchun ushbu taktlarga ega bolmasdan, odamlar orasida hech qanday muloqot va nutq qobiliyatining ozi ham bolishi mumkin emas, deb takidlaydi. Aqlli, fikran boy, bagri keng insonchalik hech narsa yoshlarni qiziqtirmaydi, ozining ortidan ergashtira olmaydi ham..., aql aql bilan tarbiyalanadi, vijdon vijdon bilan, vatanga sadoqatlilik bevosita vatan uchun xizmat qilish bilan..., deb takidlagan edi mashhur rus pedagogi V.A.Suxomlinskiy. Oqituvchi ozining butun borligi, kundalik hayoti, manaviy madaniyati bilan hamkasblari va oquvchilarga ornak boladi va ularni oz ortidan ergashtiradi. Shayx Muslihiddin Sa diy Sh5roziy XIII asrda -ronda yashab ijod qilgan yirik shoir va mutafakkirdir. U faylasuf-shoir bo lishi bilan birga tajribali murabbiy ham bo lgan. Shoir  Guliston asarida o z davri mudarrislarini turli toifaga bo lib, ularni ta riflaydi. Qattiqqo l o qituvchilarni  ..basharasi tirishgan, tili zahar, Qmon xulqli, odamlarni ranjitadigan, gadoy tabiatlik, ochko z, uni ko rishi bilan shogirdlarining kayfiyati uchar , shogirdlar undan bilim va tarbiya ololmaydilar. Yana bir toifadagi o qituvchilar  ...sodda, yaxshi va yumshoq ko ngilli odam. Unar-unmasga so zlamas Mdi va bolalarni ranjitadigan so zlar og zidan chiqmas Mdi. Uning farishtad5k axloqliligi va m5hribonligini ko rgan bolalar murabbiyni m5nsimay qo ydilar. Uning yumshoq tabiatlik Mkanligini bilishib, ilmni ham o rganmadilar. Alqissa bolalar o yin va to polonga b5rilib vaqtni b5korga o tkazdilar . Bayt: Ustod muallim bo lsa b5ozor, Go dak Mli bozorda xarsang o ynar. Bu holatga Shayx Sa diy Sh5roziy ikki xil ta rif b5radi. Birinchidan, Sa diy yashagan davrda ham, undan k5yingi davrlarda ham maktabda o quvchilarni qattiqqo llik bilan o qitganlar. Ikkinchidan, Shayx Sa diy bu holatni o z ko zi bilan ko rgan va qattiqqo l o qituvchiga nisbatan norozilik bildirmagan, ilm va tarbiya b5rishda qattiqqo llikni afzal ko rgan:  jabr ustod boz m5hr padar d5b ta kidlaydi, ya ni o qituvchining jabri va jazosi ota m5hridan ham afzalligini aytadi. Buyuk mutafakkir Abdurahmon Jomiy XV asrda yashab ijod qilgan. U o z asarlarida insonning yuksak axloqiy hislatlarini, go zal fazilatlarini kuylaydi. Iskandar xirodnomasi asarida muallimlar to g risida noQb fikrlarni bildirgan:  muallim aqlli, adolatli, o zida barcha yuksak fazilatlarni mujassamlashtirgan bo lishi k5rak. O zini nomunosib tutgan murabbiy h5ch vaqt bolalarga bilim b5ra olmaydi . Shoir muallimning haQtdagi o rnini quyidagi baytida baQn qiladi: Ustod, muallimsiz qolganda zamon, Nodonlikdan qora bo lurdi jahon. Alish5r Navoiy (1441-1501) ijodida muallimlarga munosabat alohida b5rilgan. Uning fikricha, har bir inson o ziga ta lim va tarbiya b5rgan ustozini, o qituvchisini umrbod hurmat qilishi va uni M zozlashi k5rak. O qituvchi m5hnatini har qanday xazina bilan o lchab bo lmaydi: Haq yo linda kim s5nga, bir harf o qitmish ranj ila, Aylamak bo lmas ado, oning haqqin yuz ganj ila. Alish5r Navoiy Qsh avlod tarbiyasini har qanday tasodifiy murabbiyga ishonib topshirib bo lmasligini aytib, o qituvchiga yuksak talablarni qo yadi. Bolani tarbiyalash va unga bilim b5rish, uning qobiliyatini o stirish uchun nihoyatda savodli o qituvchi va mahoratli tarbiyachi bo lish k5rak. Alish5r Navoiy o qituvchini faqat dars b5ruvchi, bilim b5ruvchi d5b bilmaydi, balki mahoratli tarbiyachi bo lishi lozim d5b ilm va odobni birga olib borilishini, bu ikki jaraQn h5ch qachon ajralmasligini ta kidlab o tadi. Buyuk alloma o zining  Mahbub-ul qulub didaktik asarida o qituvchi xalq oldida obro ga, hurmat va izzatga sazovor bo lishi k5rakligini, u xalq g ami bilan yashashini, xalqqa Qrdam b5ruvchi, xalq bilan birga bo lishi lozimligini aytadi. Nodon, mutaasib, johil mudarrislarni tanqid qilib, mudarris olimlar orasidagi Mng sara  malak qiQfali kishi bo lishi, ya ni sof ko ngilli, pok qalbli, insofli, karam-muruvvatli, odobli, vafoli, kishilikning Mng yaxshi va oliyjanob hislatlarini o zida aks Mttiruvchi bo lishi k5rak d5ydi. Ayniqsa madrasalarda ta lim-tarbiya bilan shug ullanuvchi mudarrislarga jiddiy talablarni qo yadi: Mudarris k5rakki, g arazi mansab bo lmasa va bilmas ilmni aytishga urinmasa, manmanlik uchun dars b5rishga havas ko rgazmasa va olg irlik uchun gap-so z va g avg o yurgizmasa, nodonlikdan sallasi katta va p5chi uzun bo lmasa, g5rdayish uchun madrasa ayvoni unga bosh o rin bo lmasa, yaramasliklardan qo rqsa va nopoklikdan qochsa... nainki, o zini olim bilib, n5cha nodonga turli xil fisq ishlarni qilish mumkin, balki halol d5sa, qilmas ishlarni qilmoq undan sodir bo lsa va qilar ishlarni qilmaslik unga qoida va odat bo lib qolsa, bu mudarris Mmas, Qmon odatni tarqatguvchidir. D5mak, mudarris bilimli, fozil va donishmand bo lishi, kishilikning Mng yaxshi fazilatlarini o zida mujassamlashtirgan oliyjanob va kamtarin bo lishi, har qanday yaramas ishlardan holi va pok bo lishi, o z xulqi va odobi bilan boshqalarga namuna bo lishi lozim. Ayni o rinda o qituvchi m5hnatini Mng murakkab va mashaqqatli ish Mkanligini xolisona baholaydi:  Uning ishi odam qo lidan k5lmas, odam Mmas, balki d5v ham qila bilmas. Bir kuchli kishi bir Qsh bolani saqlashdan ojizlik qilardi. U Msa bir to da bolaga ilm va adab o rgatadi, ko rkim bunga nima 5tsin. Shunisi ham borkim, u to dada fahm-farosati ozlar ham bo ladi, unday kishiga yuzlarcha mashaqqat qilsa qanday bo ladi. Har qanday bo lsa ham, Qsh bolalarda uning haqqi ko pdir. Agar shogird podshohlikka Mrishsa unga (muallimga) qulluq qilsa arziydir . Kamoliddin Husayn Voiz al-Koshifiy (1440-1505)  Futuvvatnomai Sultoniy Qxud javonmardlik tariqati asarida ustoz-shogird munosabatlariga k5ng to xtalgan. U muallimlarning shogirdlariga b5radigan har bir o gitini qadrlaydi.  Maraka joylarida (dars ma ruza o qiladigan joy) shogirdlar muallimning har bir so zini M tibor bilan tinglashini va unga amal qilishini ta kidlaydi. Jumladan, alloma shunday Qzadi:  Agar shogirdlikning binosi nimaning ustiga quriladi, d5b so rasalar, irodat ustiga, d5b javob b5rgin. Agar irodat nima d5b so rasalar, samo va toatdir, d5b aytgin. Agar samo (Mshitish) va toat nimadir d5b so rasalar nimani ustoz aytsa, uni jon qulog i bilan Mshitish, chin ko ngli bilan qabul qilish va vujud a zolari orqali amalga ado Mtishdir d5b ayt . Husayn Koshifiy asarida shogirdlikning 8 ta odobini ko rsatib o tadi: birinchi bo lib salom b5rish; ustozning oldida kam gapirish; boshni oldinga Mgib turish; ko zni har tomonga yugurtirmaslik; gap so ramoqchi bo lsa, avval ustozdan ijozat so rash; ustoz javobiga M tiroz bildirmaslik; ustoz oldida boshqalarni g iybat qilmaslik; o tirib turishda hurmat saqlash. Husayn Koshifiy ustozlik shartlarini ham baQn qiladi:  Bilgilkim h5ch bir ish ustozsiz amalga oshmaydi va kimki ustozsiz bir ishni qilur Mrsa, ul ishning asosi mustahkam bo lmaydi. Kimki, ustozsiz ish boshlagan bo lsa, ishi va amali samara qozonmaydi, ustozning Mtagini tutib shod bo l, bir muddat ustozga xizmat qilginda, so ngra o zing ustoz bo l. ...Agar ustoz tarbiyasini olgan komil inson kim d5b so rasalar, u pok mazhabli o z aybini ko radigan, dono va tamizli kishidir d5b aytgil. Unda hasad, gina va baxillikdan asar bo lmaydi . Husayn Koshifiy bola tarbiyasida maktab va muallimniig alohida roli borligi haqida gapirib, muallimlar dono, bilimli, shirinsuxan, adolatli bo lishi zarur, d5b hisoblaydi. Alloma murabbiylar to g risida yana bir asari Axloqi Muhsiniyda shunday Qzadi: Murabbiy (bolaga) nasihat va ta lim b5rishda lutf va odob qoidalariga rioya qilishi darkor. Jamoatchilik joylarida unga pand b5rish yaramaydi, balki xilvat joyda bolaga gapirish zarur. Agar (murabbiy) nasihat b5rishning fursati k5lganini bilsa, unga muloyimlik bilan murojaat qilishi lozim, chunki bizning zamonamizda muloyim va xushf5 l bo lish maqsadga muvofiqdir. Sharq allomalari adabiy m5roslarida ta kidlangan, o qituvchilar haqida bildirilgan dono fikrlarni Qshidan, p5dagogik mahoratidan, qanday dars b5rishidan qat iy nazar barcha o qituvchilar bilishlari va ularga qat iy amal qilishlari maqsadga muvofiqdir. 6-ilova. P5d0g>gik m0h>r0tning 0s>siy t0rkibiy qisml0ri. Mamlakatimizning istiqlol yo lidagi ilk qadamlaridanoq, buyuk ma naviyatimizni tiklash va yanada yuksaltirish, milliy ta lim-tarbiya tizimini takomillashtirish, uning milliy zaminini mustahkamlash , zamon talablari bilan uygunlashtirish asosida jahon andozalari va konikmalari darajasiga chiqarish maqsadida talim tizimida ulkan bunyodkorlik ishlari olib borilmoqda. Xususan, Ozbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining IX sessiyasida qabul qilingan Talim togrisidagi hamda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi togrisidagi Qonunda talim sohasida olib borilayotgan islohotlarda oqituvchi-tarbiyachilarning mehnati naqadar yuksakligi, ular oldida barkamol avlodni tarbiyalashdek sharafli va masuliyatli vazifa turganligi takidlanadi. Talim togrisidagi Qonunning 3-moddasida talim Ozbekiston Respublikasi ijtimoiy taraqqiyotida ustuvor soha deb elon qilingan hamda talim sohasidagi davlat siyosatining quyidagi asosiy prinsiplari belgilab berilgan: talim va tarbiyaning insonparvar, demokratik xarakterda ekanligi; talimning uzluksizligi va izchilligi; umumiy orta, shuningdek orta maxsus, kasbhunar talimining majburiyligi; orta maxsus, kasbhunar talimining yonalishini: akademik litseyda yoki kasbhunar kollejida oqishni tanlashning ixtiyoriyligi; talim tizimining dunyoviy xarakterda ekanligi; davlat talim standartlari doirasida talim olishning hamma uchun ochiqligi; talim dasturlarini tanlashga yagona va tabaqalashtirilgan yondashuv; bilimli bolishni va istedodni ragbatlantirish; talim tizimida davlat va jamiyat boshqaruvini uygunlashtirish. Ushbu prinsiplar zamirida oqituvchi pedagogik faoliyatining asosiy mohiyati mujassamlangan bolib, uni hayotga tatbiq etish oqituvchilar zimmasiga yuklatilgan. Oqituvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash sifatini taminlovchi asosiy javobgar shaxs ekan, uning pedagogik mahorati ham hozirgi zamon talablari darajasida, jahon andozalariga mos ravishda shakllanishi kerak. SHu jihatdan, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ham oqituvchining kasbiy mahoratini oshirishga jiddiy etibor qaratilgan. Jumladan, Dasturning 4.2. bandida pedagogik kadrlarning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlashning zamon talablariga moslashuvchan, talimning yuqori sifatli va barqaror rivojlanishini kozlovchi tizimini vujudga keltirish takidlanadi. Pedagog kadrlarni ildam qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish, raqobatbardosh darajada ularning kasbiy sifatlarini takomillashtirishni qollabquvvatlash taminlanadi. Ushbu talablar zamirida ham oqituvchining pedagogik mahoratini uzluksiz takomillashtirib borish naqadar muhim va davr talabi ekanligi takidlanmoqda. Shunday ekan, Pedagogik mahorat fanining vazifalarini Talim togrisidagi Qonun hamda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablari belgilab beradi. Uning vazifalari quyidagilardan iborat: - talim tizimida amalga oshirilayotgan yangilanish va islohotlarni insonparvarlik va demokratik tamoyillarga moslab olib borish; - talim mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda boyitib borishni taminlash; - bolajak oqituvchilarning manaviy-axloqiy jihatdan dunyoqarashini rivojlantirishda milliy urfodat va ananalarimizdan, boy adabiy merosimizdan samarali foydalanishning tezkor metod va usullarini ishlab chiqish va joriy etish; - talim va tarbiya jarayonini kelgusida oqituvchilardan talab qiladigan darajada sifatini va barqaror rivojlanishining kafolatlarini, ustuvorligini taminlash uchun normativ hujjatlar, oquvuslubiy adabiyotlar, moddiytexnika va axborot bazasi bilan boyitib borish; - bolajak oqituvchilarning yuksak kasbiy tayyorgarlik darajasi, malakasi, bilimi, madaniy va manaviyaxloqiy saviyasining sifatini zamon talablariga javob beradigan darajada oshirib borish; - bolajak oqituvchilarni yuqori malakali kadrlar tayyorlash bilan pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini kotarishga orgatish. Pedagogik mahoratni egallashda kasbga oid nazariy va amaliy bilimlarni egallash, pedagogik jamoa bilan doimiy muloqotda bolish ijobiy natijalar beradi. Binobarin, bunday muhitda ozaro fikr almashish, shaxsiy mulohazalarni boshqalar tomonidan bildirilayotgan qarashlar bilan taqqoslab, ularning togriligi, haqqoniyligiga ishonch hosil qilish, mavjud bilimlarni yanada boyitish, xato yoki kamchiliklarni aniqlash hamda ularni bartaraf etish yollarini topish imkoniyati mavjud. Buyuk nemis pedagogi Adolf Disterverg oqituvchining doimiy ravishda fanlarni mutolaa qilish bilan shugullanishi haqida gapirib, shunday degan edi: Oqituvchi muntazam ravishda fan bilan shugullanmogi lozim. Aks holda u qurigan daraxt va toshga oxshab qoladi. Qurigan daraxt va tosh meva bera olmaganidek, kelajakda bunday oqituvchidan hech qanday natija kutib bolmaydi. Hozirgi zamon fan va texnikasi jadal suratda rivojlanayotgan, zamonaviy axborot texnologiyalarining salmogi keskin oshayotgan bir davrda oqituvchi pedagogik mahoratini takomillashtirish muhim ahamiyat kasb etadi. Agar, ilgari fanning biror sohasida roy berayotgan yirik kashfiyot qariyb on besh yillik samarali va kishi zorga ishonadigan voqea hisoblangan bolsa, hozir har yili, hatto har oyda fan, texnika sohasida yangi kashfiyotlar yaratilmoqda, bilimlarning ilgari nomalum bolgan yangi yonalishlari maydonga kelmoqda. Kishilarda bilimga bolgan intilish beqiyos darajada osib borayotir. SHuning uchun hozir kunda oqituvchi faqat oz fani boyicha emas, balki oz faniga yaqin bolgan sohalardagi yangiliklarni bilishi talab etiladi. Bizga malumki, ilgor jamiyat fuqarosining, xususan oqituvchining manaviy boyligi uning keng dunyoqarashi, teran fikrlash layoqati, savodxonligi, yuksak insoniy fazilatlarga boyligi bilan baholanadi. Barcha illatlarning kelib chiqishi ilmsizlikdandir degan edi yunon faylasufi Sokrat. SHunday ekan, yosh avlodning yuksak bilim va tafakkur sohibi bolishi uchun barchamiz javobgarmiz. Bu javobgarlik koproq oqituvchilar zimmasida. Darhaqiqat, oqituvchilarning obro-etiborini taminlaydigan ilk vosita uning tarbiyalanganlik darajasidir. Birinchidan, oqituvchi manaviy jihatdan soglom va keng fikrlay oladigan bolishi, oz milliy qadriyatlari, urf-odatlari va millatimizning buyuk siymolari ijodiy merosini teran bilishlari kerak. Binobarin, ozi tanlagan mutaxassislik va fan sohasida izlanishlar olib borgan, allomalarning hayoti va ijodini yaxshi bilishi hamda mantiqiy tafakkurga ega bolishi lozim. Bu oqituvchi pedagogik mahoratining shakllanib borishida muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa, milliy ananalarimiz, urfodatlarimiz, qadriyatlarimiz asosida davlatimizning buyuk kelajagi bolmish yosh avlodga chuqur bilim berish oqituvchilardan yuksak qobiliyatni va ishchanlikni talab qiladi. Oqituvchilik kasbining shakllanishi davomida uning pedagogik mahorati takomillashib boradi. U har xil psixologik xususiyatlarga ega bolgan oquvchilar bilan talim-tarbiyaviy faoliyat olib boradi. Turli ziddiyatlarga duch keladi. Bu oz navbatida uni tinimsiz ijod qilishga, tarbiyaning har xil vosita va usullarini topib, mohirona qollashga majbur etadi. Tarbiya natijasida belgilangan maqsadga erishish uchun oqituvchilar yillar davomida yigilgan tajriba va malakalariga tayanib ishlaydilar. Oquvchilarning nazariy hamda amaliy faoliyatida erishadigan barcha yutuqlari va ijobiy natijalari oqituvchi pedagogik mahoratini namoyon etuvchi asosiy vositalar hisoblanadi. Oqituvchi pedagogik mahoratning tarkibiy qismlarini bilishi, uning cheksiz imkoniyatlaridan foydalanishi lozim. Quyida keltirilayotgan pedagogik mahorat fanining asosiy tarkibiy qismlari milliy anana va urf-odatlarimizdan kelib chiqib, hozirgi global rivojlanish davrida yanada toldirilib borilishi mumkin.  7-ilova. Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida tushuncha. Q>biliyat  >d0m psiEik0sining eng muhim hususiyatl0rid0n biri bo lib, bu Eususiyatl0rni E0dd0n t0shq0ri k5ng to ldirish imk>ni >qib0tid0 q0nd0ydir bir q>biliyatning nisbiy z0ifligi, h0tt>ki shund0y bu q>biliyat bil0n h0mm0sid0n ko r0 bir-biri bil0n ch0mb0rch0s b>g liq f0>liyatning muv0f0qqiyatli b0j0rish imk>ni 0sl> yo q em0s. Qobiliyat bilimdan farq qiladi. Bilim  bu ilmiy mutolaalar natijasidir, qobiliyat esa insonning psixologik va fiziologik tuzilishiga xos bolgan xususiyatdir. Qobiliyat bilim olish uchun zaruriy shart-sharoit yaratadi, shu bilan birga, u malum darajada bilim olish mahsulidir. Umumiy va maxsus bilimlarni ozlashtirish, shuningdek, kasbiy mahoratni egallash jarayonida qobiliyat mukammallashib va rivojlanib boradi. Qobiliyatga yaqinroq turadigan tushunchalar konikma va malakalardir. Konikmalar oqituvchining kasbiy faoliyati jarayonida hosil qilingan tajriba va bilimlar asosida bajariladigan ishning mukammal usuli. Malakalar  o qituvchining ongli faoliyatni bajarishi jarayonida hosil qilingan kasbiy intellektual faoliyatning avtomatlashgan komponentlari yig indisi. Q>biliyatl0r bilim, ko nikm0 v0 m0l0k0l0rd0 0ks etm0ydi, b0lki ul0rni eg0ll0sh din0mik0sid0 n0m>yon bo l0di. F0>liyat uchun z0rur bo lg0n bilim v0 ko nikm0l0rni o zl0shtirish j0r0yonid0 yuz0g0 chiq0dig0n f0rql0r q>biliyatl0r to g risid0 mul>h0z0 yuritish imk>nini b5r0di. D5m0k, sh0Esniig f0>liyatini muv0ff0qiyatli 0m0lg0 >shirish sh0rti his>bl0ng0n, bilim ko nikm0 v0 m0l0k0l0rni eg0ll0sh din0mik0sid0 yuz0g0 chiq0dig0n f0rql0rd0 n0m>yon bo l0dig0n individu0l psiE>l>gik Eususiyati q>biliyatl0r d5yil0di. Ushbu Eususiyatni 0niql0sh uchun b0 zi bir >mill0rni t0hlil qilish m0qs0dg0 muv>fik; 0) sh0Esning mu0yyan sif0tl0ri yig indisi b5lgil0ng0n v0qt >r0lig id0 eg0ll0g0n f0>liyati t0l0bl0rig0 j0v>b b5rs0-und0 m0zkur f0>liyatg0 nisb0t0n q>biliyati m0vjuddir; b) ins>n shund0y h>l0tl0rd0 f0>liyat t0l0big0 j0v>b b5r0 >lm0s0-psiE>l>gik sif0tl0r, ya ni q>biliyatl0r m0vjud em0sdir (jud0 z0ifdir). L5kin Eususiyatli sh0Es ko nikm0 v0 m0l0k0l0rni eg0ll0y >lm0ydi, d5g0n m0 n> 0ngl0tm0ydi, bir>q ul0rni eg0ll0sh v0qti cho zilib k5t0di, E>l>s. Shund0y qilib, q>biliyatl0r individu0l psiE>l>gik Eususiyatl0r bo lishi bil0n birg0: 0) ul0rni sh0Esl0rning m0vjud b>shq0 Eususiyatl0rig0, 0qliy sif0tl0rg0, E>tir0 Eisl0tl0rg0, E0r0kt5r f0zil0tl0rig0, hissiy k5chinm0l0rig0 v0 b>shq0l0rg0 q0r0m0-q0rshi qo yish mumkin em0s; b) shuningd5k, q>biliyatl0rni sh0Esning m0zkur Eususiyatl0ri bil0n q0t>rg0 qo yish, ul0rni 0yniyl0shtirish E0m nuqs>nl0rni k5ltirib chiq0r0di. Shuni t0 kidl0sh j>izki, mul>h0z0 bildirilg0n sif0tl0rd0n b0 zi biri yoki ul0rning yig indisi f0>liyat t0l0bl0rig0 j0v>b b5r0 >ls0 yoki ul0rning t0 sirid0 vujudg0 k5ls0, u h>ld0 sh0Esning m0zkur individu0l Eususiyatl0rini q>biliyatl0r d5b 0t0sh imk>niyati tug il0di. Pedagogik qobiliyat  bu qobiliyat turlaridan biri bo lib, kishining pedagogik faoliyatga yaroqliligini va shu faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug`ullana olishini aniqlab beradi. Pedagogik psixologiyada oqituvchilik faoliyatida pedagogik qobiliyatlarning tutgan ornini ilmiy izohlab berishga oid samarali tadqiqotlar olib borilgan. Yirik psixolog S.L.Rubinshteyn takidlab otganidek, pedagogik jarayon oqituvchi-tarbiyachining faoliyati tariqasida rivojlanuvchi bola shaxsini shakllantiradi, bu esa pedagogning oquvchi faoliyatiga naqadar rahbarlik qilishiga yoki aksincha, unga ehtiyoj sezmasligiga bog`liq. Bola shaxsining rivojlanishida oqituvchining roli benihoya muhimdir, chunki u talim va tarbiya jarayonining tashkilotchisi vazifasini bajaradi. Shu bois, hozirgi sharoitda oqituvchining tashkilotchilik qobiliyatiga nisbatan yuksak talab qoyiladi, shuning uchun ijtimoiy-tarixiy tajribalarning boyligi ehtiyojlar kolamining ortishiga bevosita bog`liq. XX 0srning 70-80-yillarda o qituvchining xarakter-xislatlari, pedagogik qobiliyatlari, unda tarbiyachilik mahoratini tarkib toptirish shartlari chuqur o rganildi. Jumladan, rus olimasi N.V.Kuzmina o qituvchilik faoliyatida pedagogik qobiliyatlarning o rni va ularni tarkib toptirishga oid qator ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borgan. U oz tadqiqotlarida pedagogik qobiliyatlarni gnostik (bilishga oid), proyektiv (oldindan rejalashtirishga qaratilgan), konstruktiv, tashkiliy va kommunikativ turlarga ajratib, ularning har biriga chuqur psixologik tarif beradi. N.V.Kuzmina pedagogik qobiliyatning muhim alomatlari qatoriga kuzatuvchanlikni ham kiritadi, oqituvchining bu hislati oquvchining ichki kechinmalari, his-tuyg`ulari kabi omillarni aniqlashga xizmat qiladi. Tadqiqotchi A.I.Shcherbakov fikriga kora, pedagogik faoliyat bu oqituvchi oldiga jiddiy talablar qoyadigan murakkab psixologik aktdir. Pedagogik faoliyat oqituvchini chuqur va puxta bilimga, pedagogik qobiliyatga, mustahkam xarakterga, yuksak manaviyatga ega bolishini taqozo qiladi. A.I.Shcherbakov oqituvchi shaxsi oltita kasbiy-tarkibiy qismdan iborat ekanligini takidlaydi: 1) yuksak saviyadagi bilim va madaniyat; 2) yonalishning aniq ifodalanganligi; 3) yuksak axloqiy hislarning mavjudligi; 4) yuqori darajada yuzaga keluvchi faollik va barqaror mustaqillik; 5) qatiy va silliq xarakter; 6) pedagogik qobiliyatlar. 8-ilova. Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi. Pedagogik qobiliyatni shakllantirish yollari. Yirik olim F.N.Gonobolin pedagogik qobiliyatlarni quyidagi turlarga ajratishni taklif etadi: 1) didaktik qobiliyatlar; 2) akademik qobiliyatlar; 3) pertseptiv qobiliyatlar; 4) nutq qobiliyatlari; 5) tashkilotchilik qobiliyati; 6) avtoritar qobiliyatlar; 7) kommunikativ qobiliyatlar; 8) pedagogik xayolot; 9) diqqatni taqsimlay olish qobiliyati. F.N.Gonobolin pedagogik qobiliyatlarni tarkib toptirish bosqichlari, xususiyatlari va xossalari tog`risida mukammal malumotlar beradi. Talim va tarbiya jarayonini takomillashtirishda pedagogik qobiliyatlarning roli tajriba materiallariga asoslanib sharhlab beriladi. K0sbiy-p5d0g>gik f0>liyatning muv0f0qqiyatli 0m0lg0 >shishi ko p jih0td0n p5d0g>gning m0Esus p5d0g>gik q>biliyatl0rni eg0ll0g0nligig0 b>g liq: T.I.G0v0k>v p5d0g>gik q>biliyatl0rni quyid0gi t0rzd0 guruhl0shtirishni t0klif et0di: >b 5kt(t0 lim >luvchil0r)ni his et0 >lish; k>mmunik0tiv (kishil0r bil0n 0l>q0 o rn0tish, s0mimiylik, mul>q>tch0nlik); p5rts5ptiv (k0sbiy 5tuklik, emp0tiya, p5d0g>gik intuitsiya); sh0Es din0mizmi (ir>d0viy t0 sir ko rs0tish v0 m0ntiqiy ish>ntirish q>biliyati); em>tsi>n0l b0rq0r>rlik (o z-o zini b>shq0r0 >lish q>biliyati); kr50tiv (ij>diy ishg0 q>biliyatlilik). M0Esus q>biliyatl0r h0m o qituvchining o rg0tuvchilik, h0m t0rbiyaviy ishig0 t00lluqlidir. O qituvchining o qitish, o qish v0 o rg0tishg0 d>ir q>biliyatl0rig0 quyid0gil0rni kiritish mumkin: o rg0nil0dig0nl0rini ko r0 >lish v0 his et0 >lish q>biliyati; o quv m0t5ri0lini must0qil t0nl0y >lish, t0 limning s0m0r0li m5t>dl0ri v0 m0qbul v>sit0l0rini 0niql0y >lish; o quv m0t5ri0lini tushun0rli b0yon et0 >lish, uning b0rch0 t0 lim >luvchil0r uchun tushun0rli bo lishini t0 minl0sh; t0 lim >luvchil0rning individu0lligini his>bg0 >lish bil0n b>g liqlikd0 o qitish j0r0yonini t0shkil et0 >lish q>biliyati; o quv j0r0yonid0 p5d0g>gik t5En>l>giyal0rd0n f>yd0l0n0 >lish q>biliyati; t0 lim >luvchil0rning h0r t>m>nl0m0 riv>jl0nishini t0shkil etish q>biliyati; o zining p5d0g>gik m0h>r0tini t0k>mill0shtirish q>biliyati; o zining sh0Esiy t0jrib0sini b>shq0l0rg0 uz0tish q>biliyati; must0qil t0 lim >lish v0 o z-o zini riv>jl0ntirishg0 q>biliyatlilik. T0rbiyaviy ishni t0shkil etish bil0n b>g liq p5d0g>gik q>biliyatl0r quyid0gil0rd0 yorqin n0m>yon bo l0di: b>shq0 kishil0rning ichki his-tuyg ul0rini to g ri b0h>l0y >lish, b>shq0l0r h0qid0 q0yg ur0 >lish q>biliyati (emp0tiyag0 q>biliyatlilik); t0qlid uchun n0mun0 bo lishg0 q>biliyatlilik; t0rbiyaviy j0r0yond0 individu0l o zig0 E>slikl0rini his>bg0 >lishg0 q>biliyatlilik; r0g b0t v0 o z0r> bir-birini tushunish, mul>q>tni z0rur uslubini t0nl0y >lishg0 q>biliyatlilik; o zig0 hurm0t bil0n mun>s0b0td0 bo lish, t0rbiyal0nuvchil0r >r0sid0 >bro g0 eg0 bo lish q>biliyati. P5d0g>g >lim I.P.P>dl0siy p5d0g>gik q>biliyatning tuzilishini quyid0gi t0rzd0 0niql0shtirg0n: t0shkil>tchilik  t0 lim >luvchil0rni jipsl0shtirish, ul0rning f0>liyatini r5j0l0shtirish, j0m>0viy ishg0 j0lb etish, yakunl0rini chiq0rish; di0gn>stik  o quv m0t5ri0lini t0nl0y >lish, o quv m0t5ri0lini tushun0rli, 0niq, >br0zli, ish>nchli v0 tizimli b0yon et0 >lish; o quvchil0rning bilishg0 qiziqishl0ri v0 int5ll5ktini riv>jl0ntirishni r0g b0tl0sh, o quv-biluv f0>lligini >shirish h0md0 t0nqidiy fikrl0shni riv>jl0ntirish v0 ij>dk>rlikk0 q>biliyatlilik; p5rts5ptiv  t0 lim >luvchil0rning ichki >l0mig0 t0 sir ko rs0tish; ul0rning em>tsi>n0l h>l0tini E>lis b0h>l0sh, psiEik0sid0gi o zig0 E>slikl0rni 0niql0y >lish ko nikm0si; k>mmunik0tiv  t0 lim >luvchil0r v0 j0m>0 bil0n p5d0g>gik m0qs0dg0 q0r0tilg0n mun>s0b0tni o rn0t0 >lish ko nikm0si; sugg5stiv (sugg5stiya - ish>ntirish)  o quvchil0rg0 em>tsi>n0l t0 sir ko rs0tish; t0dqiq>tchilikk0 d>ir  p5d0g>gik j0r0yon v0 v0ziyatl0rni 0ngl0sh h0md0 >b 5ktiv b0h>l0y >lish ko nikm0si; ilmiy-bilishg0 d>ir  t0nl0ng0n iEtis>slikk0 d>ir b5lgil0ng0n h0jmd0gi ilmiy biliml0rni eg0ll0y >lish q>biliyati; gn>stik  >b 5kt, j0r0yonni v0 o z f0>liyati n0tij0l0rini t0dqiq etish h0md0 >ling0n n0tij0l0r 0s>sid0 uni k>rr5ktsiyal0y >lish q>biliyati. Pedagogika va psixologiya sohasida olib borilgan ilmiy tadqiqotlarga asoslanib, bizningcha, o qituvchining pedagogik qobiliyatlarini quyidagicha klassifikatsiya qilish mumkin. 1. Didaktik qobiliyat bu oson yol bilan murakkab bilimlarni oquvchilarga tushuntira olishdir. Bunda oqituvchining oquv materialini oquvchilarga tushunarli qilib bayon etishi, mavzu yoki muammoni ularga aniq va tushunarli qilib aytib berishi, oquvchilarda mustaqil ravishda faol fikrlashga qiziqish uyg`ota olishi kozda tutiladi. Oqituvchi zarurat tug`ilgan holatlarda oquv materialini ozgartira, soddalashtira oladi, qiyin narsani oson, murakkab narsani oddiy, tushunarsiz, noaniq narsani tushunarli qila oladi. 2. Akademik qobiliyat barcha fanlar yuzasidan muayyan bilimlarga ega bolishlik. Bunday qobiliyatlarga ega bolgan oqituvchi oz fanini oquv kursi hajmidagina emas, balki ancha keng va chuqurroq biladi, oz fani sohasidagi yangiliklarni kuzatib boradi. Fan-texnika, ijtimoiy-siyosiy hayotga doir qiziqishlari bilan kop narsalarni organib boradi. 3. Pertseptiv qobiliyat qisqa daqiqalarda oquvchilar holatini idrok qila olish fazilati, bu oquvchining, tarbiyalanuvchining ichki dunyosiga kira olish qobiliyati, oquvchi shaxsini va uning vaqtinchalik ruhiy holatlarini juda yaxshi tushuna olish bilan bog`liq bolgan psixologik kuzatuvchanlikdir. Bunday oqituvchi kichkinagina alomatlar, uncha katta bolmagan tashqi belgilar asosida oquvchi ruhiyatidagi koz ilg`amas ozgarishlarni ham fahmlab oladi. 4. Nutqiy qobiliyat ixcham, manoli, ohangdor, muayyan ritm, temp, chastotaga ega bolgan nutq, shuningdek, oqituvchi nutqining jarangdorligi, uning pauza, mantiqiy urg`uga rioya qilishi, qobiliyatli oqituvchining nutqi darsda hamisha oquvchilarga qaratilgan boladi. Oqituvchi yangi materialni tushuntirayotgan, oquvchining javobini tahlil qilayotgan, maqullayotgan yoki qoralayotgan bolsa ham uning nutqi hamisha ozining ichki kuchi, ishonchi, ozi gapirayotgan narsaga qaratilganligi bilan ajralib turadi. Fikrlar ifodasi oquvchi uchun aniq, sodda, tushunarli boladi. 5. Tashkilotchilik qobiliyati sinf-guruh yoki jamoani uyushtirish va uni boshqarish istedodi. Tashkilotchilik oquvchilarni xilma-xil faoliyat turiga jalb qilish uchun asos hisoblanadi. Bu qobiliyat, birinchidan oquvchilar jamoasini uyushtirish, jipslashtirish, muhim vazifalarni hal etishga ruhlantirish bolsa, ikkinchidan, oz shaxsiy ishini tog`ri uyushtirish qobiliyatidir. 6. Obroga ega bolishlik qobiliyati - ozining shaxsiy xususiyati, bilimdonligi, aql-farosatliligi, mustahkam irodasi bilan obro orttirish uquvchanligi. Fanda bu qobiliyat turi avtoritar qobiliyat, deb ham yuritiladi. Obroga ega bolish oqituvchi shaxsiy sifatlarining butun bir kompleksiga, chunonchi, uning irodaviy sifatlariga (dadilligi, chidamliligi, qatiyligi, talabchanligi va hokazo), shuningdek, oquvchilarga talim hamda tarbiya berish masuliyatini his etishga, bu ishonchni oquvchilarga ham yetkaza olishiga bog`liq boladi. 7. Kommunikativ qobiliyatlar muomala va muloqot ornata olish, bolalarga aralashish qobiliyati, oquvchilarga tog`ri yondashish yolini topa olish, ular bilan pedagogik nuqtai nazardan samarali ozaro munosabatlar ornata bilish, pedagogik nazokatning mavjudligi. 8. Psixologik tashxis (diagnoz)ga doir qobiliyatlar insonning kelajagini oqilona tasavvur qilishdan iborat bashorati. Bu oz harakatlarining oqibatlarini oldindan korishda, oquvchining kelgusida qanday odam bolishi haqidagi tasavvur bilan bog`liq bolgan shaxsni tarbiyalab yetishtirishda, tarbiyalanuvchining qanday fazilatlarining taraqqiyot etishini oldindan aytib bera olishda ifodalanadigan maxsus qobiliyat. Bu qobiliyat pedagogik optimizmga, tarbiyaning qudratiga, odamga ishonish bilan bog`liq boladi. 9. Diqqatni taqsimlash qobiliyati bir necha obektlarga bir davrning ozida oz munosabatini bildirish. Oquvchi, oqituvchi uchun diqqatning barcha xususiyatlari - hajmi, uning kuchi, kochuvchanligi, idora qilina olishi va ishga solinishining taraqqiy etgan bolishi muhimdir. Qobiliyatli, tajribali oqituvchi materialni bayon qilish mazmunini va shaklini, oz fikrini (yoki oquvchi fikrini) diqqat bilan kuzatadi, ayni vaqtda barcha oquvchilarni oz diqqat-etiborida tutadi, toliqish, etiborsizlik, tushunmaslik alomatlarini hushyorlik bilan kuzatib boradi, barcha intizom buzilish hollarini etibordan qochirmaydi, nihoyat oz shaxsiy xatti-harakatlarini (mimikasi, pantomimikasi, yurish-turishini) ham kuzatib boradi. 10. Konstruktiv qobiliyat - oquv-tarbiya ishlarini rejalashtirish va natijasini oldindan aytish qobiliyati. Bu qobiliyat oquvchi shaxsining rivojini loyihalashga, oquv-tarbiya mazmunini, shuningdek, oquvchilar bilan ishlash metodlarini tanlab olishga imkon beradi. 11. Gnostik qobiliyat tadqiqotga layoqatlilik bolib, oz faoliyatini, bu faoliyat jarayonini va uning natijalarini tekshirish hamda organish natijalariga muvofiq faoliyatni qayta qurish qobiliyatidir. Pedagogik qobiliyatlarni har tomonlama organish qobiliyatlar shaxsning aql-idroki, his-tuyg`usi va iroda sifatlarining namoyon bolishidan iborat ekanligini korsatdi. Pedagogik qobiliyatlar umumiy qobiliyat: masalan, adabiy va ilmiy ijod qilish, loyihalash qobiliyatlari bilan bog`langan. Ular oqituvchi faoliyatining samaradorligini oshiradi. Bunday oqituvchilar oz oquvchilarini (talabalarni) ana shu faoliyatga jalb qila borib, ularga talim va tarbiya berishda katta muvaffaqiyatlarga erishmoqdalar. Pedagogikpsixologiyada oqituvchi qobiliyatining cheklangan turlari yoq. Pedagogik qobiliyat turlari fanning, jamiyatning rivojlanishiga qarab kopayib va ozgarib turishi mumkin. Falsafada qobiliyat uzoq vaqtgacha ozgarmas irsiyat nasldan naslga otuvchi jarayon sifatida talqin etilgan. Olimlarning uzoq yillar olib borgan ilmiy-tadqiqotlari va kuzatishlari natijasida pedagogik qobiliyatning quyidagi asosiy sifatlari ajratib korsatilgan: Oz kasbiga muhabbat, oquvchilarni seva olishi. Mutaxassislik fanini mukammal bilishi, unga qiziqishi. Pedagogik taktga (odob va gozallikka) ega bolish. Bolalar jamoasiga singib keta olish. Oz mehnatiga ijodiy yondashish. Javobgarlikni his etish. Tarbiyaviy bilimlarni egallaganligi. Oqituvchi faoliyatidagi pedagogik qobiliyatning oziga xos tizimlari mavjud. Qobiliyatlar tizimi quyidagi xususiyatlari bilan farq qilinadi: asosiy xususiyatlar; tayanch xususiyatlar; yetakchi xususiyatlar; yordamchi xususiyatlar. Pedagogik qobiliyatlarning tayanch xususiyatlari kuzatuvchanlik kora bilish konikmasidir. Bu individual narsaning oziga xos tomonini, ijodiy faoliyat uchun boshlangich materialni kora bilishi demakdir. Rassomning kuzatuvchanligi, tabiatshunos olimning kuzatuvchanligidan farq qilishi oz-ozidan ravshan. Ularning kuzatuvchanligi turlicha yonalishda bolganligi sababli, har biri oz tafakkuri va dunyoqarashiga ega. Qobiliyatning yetakchi xususiyati ijodiy tasavvur qilishdir. Bu xususiyat faqat rassomga, matematika oqituvchisiga, adabiyotshunosga xos bolmasdan, balki aynan barcha fan oqituvchilariga ham tegishli. Har qanday kasb sirlarini mukammal egallash uchun qobiliyat kerak. Pedagogik qobiliyat soglom oqituvchidagina shakllanadi. Biroq u yuqori, ortacha va past darajada bolishi mumkin. Ushbu turli darajadagi qobiliyatlarda mujassamlashgan hislatlar va xususiyatlar orasida bazilari yordamchi rol oynaydi. Pedagogik qobiliyatlar tizimiga kiradigan yordamchi xususiyatlar va hislatlar quyidagilardan iborat: aqlidrokning muayyan turlari, hozirjavoblik, kamchiliklarga tanqidiy etibor, sobitqadamlik; oqituvchining nutqi: notiqlik sanati, soz boyligining teranligi; aktyorlik xususiyati: mimika va pantomimika, xayoliy fantaziya ishlata olish, ruhiy hissiyotni jilovlay olish. pedagogik takt va pedagogik nazokatga ega bolish. 9-ilova. Pedagogik muloqotda muomala madaniyati va psixologiyasi. Pedagogik nizo va uning sabablari hamda oldini olish yollari. Mustaqillikdan keyin amalga oshirilayotgan talim tizimidagi islohotlar tufayli ulkan ozgarishlar roy bermoqda. Odamlarning ongi, dunyoqarashi ozgardi. Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati insonni intellektual va manaviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash, uning har tomonlama rivojlangan shaxs sifatida namoyon bolishiga erishishni nazarda tutadi. Mazkur ijtimoiy talabning amalga oshirilishida, har bir fuqaroning bilim olishida, ijodiy qobiliyatini shakllantirishda, intellektual jihatdan rivojlantirishda oqituvchining muloqot madaniyati va muomalasi muhim ahamiyatga ega. SHuning uchun takidlash joizki, pedagogik kasbga nisbatan talab va javobgarlik ham kuchaydi, oqituvchilarning jamiyat oldidagi vazifalari yanada oshdi. Buyuk manaviyatimizni tiklash va yanada yuksaltirish, milliy talim-tarbiya tizimini takomillashtirish, uning milliy zaminini mustahkamlash, zamon talablari bilan uygunlashtirish, uni jahon andozalari darajasiga chiqarish, oquvchilarda mustaqil va erkin fikr yuritish konikmalarini hosil qilish kabi vazifalarga javobgarlik hissi oqituvchilar zimmasiga yuklatildi. Prezidentimiz I.A.Karimov takidlaganidek, YOsh avlodimizning qalbi va ongini asrash, ularni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash, farzandlarimizning dunyoda roy berayotgan siyosiy jarayonlarning mano-mazmuni va asl sabablarini chuqur anglashi, oz atrofida sodir bolayotgan voqealar haqida haqqoniy malumotlarga, eng muhimi, oz mustaqil fikriga ega, sodda qilib aytganda, oqni qoradan ajratishga qodir bolishiga erishish talim-tarbiya va manaviy-marifiy ishlarimizning asosiy sharti va mezoni bolishi kerak... bugungi vaziyatda mustaqil ong va mustaqil fikrga ega bolgan shaxsni tarbiyalash masalasi nafaqat manaviy, kerak bolsa, muhim siyosiy ahamiyat kasb etadi. Bu vazifalarning bajarilishiga, talim-tarbiya sohasidagi islohotlarning asosiy amalga oshiruvchisi bolgan oqituvchining oquvchilar bilan ozaro muomalaga kirishish madaniyati orqali erishiladi. Oquvchi manaviy muhitining shakllanishi oqituvchilarning yuksak axloq namunasi orqali namoyon boladi. Bu orinda oqituvchining shaxsiy va ijtimoiy harakati pedagogik muloqot madaniyati zamirida shakllanib, takomillashadi. Pedagogik muloqotda oqituvchining eng yaxshi fazilatlari va hatti-harakatlari oquvchining ideali sifatida namoyon boladi. Oquvchining oqituvchi shaxsi haqidagi qarashlari, uning hatti-harakati, pedagogik mahorati uning manaviy madaniyatiga mos kelmasa, yaxlit pedagogik jarayonni mukammal tashkil etish ham ijobiy natijalar bermaydi. Oqituvchi subekti bilan, oquvchi obekti ortasidagi qattiq avtoritar intizom ham ozaro muloqot madaniyatiga salbiy tasir etadi, natijada oquvchining ichki hissiyoti hamda shaxsiy fazilatlari rivojlanmaydi. Pedagogik muloqot madaniyati oqituvchi faoliyatini muvaffaqiyatga yonaltiruvchi eng muhim vosita, bunda oqituvchining muhim fazilati, uning muloqot madaniyatiga asoslangan muomalasidir. Muomala barcha falsafiy va psixologik fanlarda oziga xos tarifga ega. Pedagogikaning kategoriyasi sifatida muomala oquvchilar qalbiga yol topa olish, ularga yondashish uchun mehrini qozonish, pedagogik nuqtai nazardan talim-tarbiya jarayonida oquvchilar bilan ozaro aloqa boglashga qaratilgan oqituvchining pedagogik qobiliyatidir. Oqituvchi oquvchilar bilan muomalaga kirishish asosida: 1. Oz ijodkorligini va pedagogik mahoratini namoyish qiladi. 2. YOsh avlodni milliy mafkuramiz va milliy madaniyatimiz ruhida tarbiyalaydi. 3. SHarqona udum va urf-odatlarimiz asosida barkamol shaxsni shakllantiradi. 4. Ozining talim-tarbiyaviy imkoniyatlarini namoyish etgan holda, har bir oquvchi qalbiga yol topadi. Muomala oqituvchi faoliyatining muhim tarkibiy qismi bolib, ozida ulkan pedagogik imkoniyatlarni mujassamlashtiradi. Pedagogik muomalada oqituvchi quyidagi faoliyatga qatiy amal qilishi lozim: - oqituvchida tarbiyalash mahoratining shakllanganligi. Uning tarbiyaviy jarayonga oid soz va ohangni tanlay bilishi va tasir otkaza olishi; - muomala obekti bolmish oquvchilar diqqatini jalb qiluvchi nutq, pauza, harakat, imo-ishoralarni oz ornida ishlatishi, tarbiyaviy tasirni bilishi; - oquvchilarning ichki ruhiyatini, psixologik xususiyatlarini bilgan holda muomalaga jalb etishi, darsni boshlashdan oldin oquvchilarni talim va tarbiyaviy muloqotga tayyorlashi; - oquvchilarga ogzaki, ozaro tasir korsatishning tarbiyaviy usullarini bilishi. Oqituvchining nutqi ravon, oquvchilar ongiga ijobiy tasir qiladigan bolishi. Nihoyat, oqituvchining oquvchilar bilan kundalik muomalasi shunga olib keladiki, u oquvchilarning hatti-harakatlaridagi chuqur mano va haqiqiy sabablarni turli vaziyatlarda payqab oladi, buning uchun namuna sifatida uning ozi tez-tez qayd qilgan dalillardan va oquvchilarning xulq-atvop usullaridan foydalanadi. Oqituvchining oquvchilar bilan muomalasi tarbiyani boshqarish vositasi sifatida qaralib, birlashtiruvchi hamda ornini toldiruvchi vazifasini bajaradi. Muomala ozaro munosabatlar doirasida sodir boladi. Boshqarish vositasi bolgan muomala pedagogik faoliyatdan oldin sodir boladi. Pedagogik muloqot oqituvchining pedagogik faoliyatida ozaro axborot almashish jarayoni vazifasini bajaradi. Oqituvchi oquvchilar bilan muloqot jarayonida bevosita oz tarbiyalanuvchilari, umuman oquvchilar jamoasi haqida, unda roy berayotgan turli ichki hodisalar haqida goyat xilma-xil axborotlarga ega boladi va ozining kelgusi talim-tarbiyaviy rejalarini hamda pedagogik faoliyatini belgilaydi. SHu bilan birga, oqituvchi muloqot asosida oz tarbiyalanuvchilariga malum bir maqsadga qaratilgan axborotlar tizimini malum qiladi. Bunda oqituvchi tomonidan yol qoyiladigan arzimas bir xatolik, adolatsizlik, qopollik oquvchilar bilan ozaro muloqot madaniyatining buzilishiga sabab boladi va tuzatib bolmaydigan ogir oqibatlarga olib kelishi mumkin. Oqituvchining oquvchilar bilan ozaro muloqot madaniyatiga erishishi natijasida quyidagi holatlar paydo boladi: pedagogik muloqot orqali oqituvchi tarbiyalanuvchi obekt bilan oziga xos muomala muhitini yaratadi. Bunday muhitda oqituvchi ozining psixologik, mimik, pantomimik, notiqlik sanati, tasir otkazish kabi qobiliyatlar tizimini namoyish etadi; oqituvchining shirinsuxanligi, ochiq chehrali bolishi, samimiy muomalasi muloqotda ijobiy natijalarga erishish kalitidir; oquvchilar jamoasi bilan muomalada oqituvchining doimo psixologik bilimlarga tayanishi talim-tarbiyaviy faoliyatda bir xil muvozanatni saqlaydi; oqituvchi oquvchilar jamoasi bilan ozaro muloqotga kirishar ekan, yaxshi muomalasi bilan ular hissiyotida yashiringan eng nozik qatlamlarni ham anglab olishga qodir boladi. Mukammal shakllangan pedagogik muloqot madaniyati asosida obekt va subektning ichki hissiyoti bilan ular harakatlarining uygunlashuvi sodir boladi. Ushbu ozaro uygunlashuvni yuzaga keltiradigan muomalaning asosiy boglovchisi sozdir. Soz mazmunan oqituvchining nutqida, maruzasida, dialog, monolog va deklamatsiyalarida oz ifodasini topadi. Pedagogik muloqot madaniyati vositasida oqituvchi har qanday axborotni qarab chiqar ekan, oquvchilarning shaxsi va psixologik xususiyati haqidagi axborotlarning muhimligini alohida etiborga olishi lozim. Pedagogik muloqot madaniyati, oqituvchini goyat xilma-xil sharoit va korinishlarga moslashishiga imkoniyat yaratadi. Bular sirtdan qaraganda unchalik ahamiyatli bolmasada, oquvchilar ichki dunyosida sodir bolayotgan, ularni tushunish uchun juda muhim bolgan zarur ichki jarayonlar korinishlarining alomatlarini bilib, talim-tarbiyaviy faoliyat olib boradi. Oqituvchi oquvchilarning ichki dunyosini tushunib, muloqotga kirishishi lozim. Oqituvchining muloqot madaniyati asosida gapiradigan har bir sozi, fikri, turli hodisa va jarayonlar oquvchilar tomonidan har xil korinishda tushuniladi, bu oquvchining fikr mulohazasiga, ichki dunyosining teranligiga, tafakkuri va dunyoqarashining kengligi bilan izohlanadi, bunda oqituvchi mahoratining uchta jihatiga alohida etibor qaratiladi: hayotiy tajribasi; pedagogik faoliyat jarayonida egallagan konikma va malakasi; muayyan oquvchilar jamoasi bilan muomalada bolish tajribasi. Pedagogik nizo va uning sabablari Nizo istaklari, qiziqishlari, qadriyatlari yoki tushunchalari mos kelmasligi sababli yuzaga keladigan ikki yoki undan ortiq subektlar ortasidagi ijtimoiy ozaro aloqalar shakli (subektlar individ/guruh/oz ozi bilan ichki nizolar holatlarida boladi). Nizova nizoli vaziyat tushunchalarini ajratishni bilish kerak, ular ortasida katta farq bor. Nizoli vaziyat ijtimoiy subektlar ortasida haqiqiy qarama-qarshilikni yuzaga keltiruvchi insonlar manfaatlarining mos kelmasligi.Asosiy belgisi nizo predmeti yuzaga kelishi, lekin hozircha ochiq faol kurashning yoqligi. Yani toqnashuv rivojlanishi jarayonida nizodan oldin har doim nizoli vaziyat yuzaga keladi, uning asosi hisoblanadi. Nizolarni tort turlari korsatiladi: ichki shahsiy,shahsning kuchi boyicha tahminan teng motivlari, qiziqishlari, ishqibozligi, manfaatlarining kurashini aks ettiruvchi; shahslararo, oz hayotiy faoliyatida qarama-qarshi maqsadlarni amalga oshirishga intiluvchi shahslarni ifoda etadi; guruhlararo, biri-biriga mos kelmaydigan maqsadlarni kozlagan va ularni amalga oshirish yolida bir-biriga tosqinlik qiluvchi ijtimoiy guruhlar nizo tomonlari sifatida ishtirok etishlari bilan ajralib turadi; shahsiy-guruhlishahsning hulqi guruh qoidalari va umidlariga mos kelmasligi holatlarida yuzaga keladi. Pedagogik jarayon oziga xos murakkab ijtimoiy tuzilma bolib, shahslararo aloqalarning doimiy jarayonidan iboratdir. Albatta, bu jarayonda ikki subekt ortasidagi munosabatlarni ijobiy shakl doirasidan chetga chiqish holatlari ham kuzatiladi. Pedagogik konfliktpedagogik jarayonda shahslararo munosabatlarning keskinlashuvi natijasi sifatida yuzaga keluvchi muamoli vaziyatdir. Pedagogik konfliktlarning quyidagi shakllari yuzaga keladi: Oquvchi-oquvchi Oquvchi-oqituvchi Oqituvchi-oqituvchi Pedagogik jarayonning muhim ishtirokchisi oquvchi bolib, ular orasidagi aksar konfliktlar kichik guruhlarda liderlikka intilish natijasida namoyon boladi. Bunda shahslararo konflikt qoloq lider va guruhda etibor qozonayotgan ikkinchi lider ortasida vujudga kelishi kuzatiladi. Konfliktli vaziyat guruhdagi ikki lider ortasida vujudga kelib, ular konfliktga nafaqat ozlarini, balki tarafdorlarini ham tortishi mumkin. Bu esa konfliktik eskalyatsiyani, yani uni miqyosini kengayishiga sabab boladi. Ayrim hollarda ikki lider ortasidagi kofliktga tortilgan tarafdorlar hududiy manfaatlar doirasida yuzaga kelsa, shahslararo konfliktning kolami etnik yoki hududiy mojarolar darajasigacha kotarilishi mumkin. Pedagogik nizolarning oldini olish yollari Pedagogik nizolarni muvaffaqiyatli hal qilish odatda muammoni aniqlash, uni tahlil qilish, uni hal qilish boyicha harakatlar va natijalarni baholash siklini oz ichiga oladi. Har qanday aniq bir vaziyatda nizolarni hal qilish boyicha siyosatni ishlab chiqishga kirishishdan avval ularning manbalarini aniqlash zarur. P5d0g>g v0 t0 lim >luvchi p>zitsiyal0rining to g ri k5lm0sligi ko p k>nfliktl0rg0 s0b0b bo l0di, shuning uchun k>nflikt v0ziyatl0rd0 qo ll0nil0dig0n sin0lg0n quyid0gi q>id0l0rni bilish k5r0k: Birinchi q>id0. K>nflikt v0ziyatini o z qo lig0 >lish. Bu em>tsi>n0l t0r0nglikni b0rt0r0f etishni 0ngl0t0di. Buning uchun >rtiqch0 jism>niy zo riqishd0n, >rtiqch0 h0tti-h0r0k0tl0rd0n h0l>s bo lish k5r0k. Mimik0, p>z0, j5stl0r f0q0tgin0 >d0mning ichki k5chinm0l0rini if>d0l0b q>lm0y, ung0 t0 sir h0m ko rs0t0di. SHund0y qilib, t0shqi v0zminlik v0 E>tirj0mlik! Ikkinchi q>id0. O z E0tti-h0r0k0tl0ri bil0n sh5rigig0 t0 sir ko rs0tish. Bund0 ishtir>kchining yuzini diqq0t bil0n o rg0nib chiqish yord0m b5r0di, fikrni j0ml0ydi v0 uning h>l0tini 0niql0shg0 imk>n yar0t0di. Uchinchi q>id0. H0msuhb0tning E0tti-h0r0k0tl0ri m>tivl0rini tushun0 >lish. qliy t0hlilning ishg0 s>linishi em>tsi>n0l qizishni p0s0ytir0di. YAEshisi h>l0tning mur0kk0bligini tushung0nligini if>d0 etish (M5n sizning h>l0tingizni tushunib turibm0n...), o z h>l0tini tushuntirish (SHu m5ni o yl0ntiryapti...) YA ni h0tti-h0r0k0tni d0rr>v b0h>l0m0ng, >ldin tug ilg0n v0ziyatg0 bo lg0n mun>s0b0tingizni bildirishg0 h0r0k0t qiling. To rtinchi q>id0. M0qs0dni muv>fiql0shtirish. T0 lim >luvchi bil0n sizni birl0shtiruvchi n0rs0ni t5zr>q 0ngl0sh v0 uni ko rs0tish. B5shinchi q>id0. S0m0r0li y5chim b>rligig0 ish>nishingizni n0m>yish qiling. V0 nih>yat, k>nflikt h0l qiling0nid0n so ng uni t0hlil qilib chiqing (s0b0bi v0 >ldini >lish yo ll0ri). Birinchi navbatda nima sodir bo lganligini aniqlash kerak. Muammo nimadan iborat? Ushbu bosqichda muammoni aniqlash bilan barcha rozi bo lishi uchun hodisalarni bayon etish muhim. Nizo tahlil qilib chiqilganidan so ng hamkorlik ruhida birgalikda barchani murosaga keltirish yolini izlashga otish mumkin. Oqituvchi va oquvchi ortasidagi nizoni hal qilishda nizoning sabablarini tahlil qilishdan tashqari yosh omilini hisobga olish kerak. Oqituvchi-oquvchi amaliy nizoli vaziyatlar bilan bir qatorda shahsiy hususiyatdagi qarama-qarshiliklar ham uchrab turadi. Nizoli vaziyatga tushib qolib oqituvchi ozining faolligini yoki suhbatdoshini yahshiroq tushunishga yoki nizoni bostirish yoki uni oldini olish maqsadida oz psihologik holatini boshqarishga qaratishi mumkin. Birinchi holatda nizoli vaziyatni hal qilishga insonlar orasidagi bir-birini tushunishlarini yolga qoyish, anglashilmovchiliklarni, kelishmovchiliklarni yoqotish yoli bilan erishiladi. Umuman olganda, boshqa insonni tushunish ancha murakkab. Tajribali pedagoglar nimani gapirishni (dialogda mazmunini tanlash), qanday gapirishni (suhbatni emotsional tusda olib borish), bolaga qaratilgan nutqda maqsadga erishish uchun qachon gapirishni (vaqti va orni), kimning oldida va nima uchun gapirishni (natijaga ishonch) biladi. Pedagog va oquvchi ortasida haqiqatda yuzaga kelgan nizoni uch darajalarda tahlil qilish mumkin: Talim muassasasida oquvtarbiyaviy ishlarini tashkil qilish obektiv husussiyatlari nuqtai nazaridan; guruh, pedagogik jamoa, oqituvchi va oquvchining aniq shahslararo munosabatlari ijtimoiypsihologik hususiyatlari nuqtai nazaridan; nizo ishtirokchilari yoshi, jinsi, individual-psihologik hususiyatlari nuqtai nazaridan. Agar butun talim jarayonini tashkil qilish va sharoitlarida, jamoali qoidalar va tartiblar tizimida, ushbu jarayonning bir-birlariga nisbatan ijobiy munosabatlari, bolajak nizolarda konstruktiv hulqlariga tayyorliklarida haqiqiy obektiv va subektiv ozgarishlar yaqqol kozga tashlansa, nizo samarali hal qilingan hisoblanishi mumkin. 10-ilova Pedagogik muloqot: funktsiyalari, tuzilishi va uslublari PsiE>l>gik lug 0tl0rd0 mul>q>t tushunch0sig0 ikki Eil t0 rif b5ril0di:1) mul>q>t  h0mk>rlikd0gi f0>liyat ehtiyoji bil0n t0q>z>l0ng0n 0l>q0 o rn0tish v0 uni riv>jl0ntirish j0r0yoni; 2) mul>q>t  b5lgil0r tizimi >rq0li sub 5ktl0rning o z0r> t0 sirl0shuvi. Mul>q>t  t0 lim >luvchi psiE>l>gik v0 ijtim>iy riv>jining muhim >mill0rid0n biri bo lib, birg0likd0gi f0>liyatd0 umumiy n0tij0l0rg0 erishish, sh0Esl0r0r> mun>s0b0tl0rni yo lg0 qo yish v0 qo ll0b-quvv0tl0sh m0qs0did0 ikki yoki und0n >rtiq kishil0rning o z0r> h0r0k0ti. Mul>q>t m>tivl0ri t0 lim >luvchining 0s>siy ehtiyojl0ri bil0n tig iz b>g l0ng0n bo lib, 0n0 shu 0s>sd0n k5lib chiqib ul0rni uch muhim k0t5g>riyasini 0jr0tib ko rs0tish mumkin: bilish, ishbil0rm>nlik, sh0Esiy. PsiE>l>giyad0 mul>q>tni t0hlil qilishd0 uning turli jih0tl0rig0 e tib>r q0r0til0di:  k>mmunik0tsiya (0Eb>r>t 0lm0shuv),  ijtim>iy p5rts5ptsiya (ins>nni ins>nni idr>k etishi v0 tushunishi),  int5r0ktsiya (birg0likd0gi h0r0k0t). m0liy mul>q>t m0zkur t0rkibiy qisml0rning yig indisi sif0tid0 yuz0g0 chiq0di. P5d0g>gik j0r0yond0 mul>q>t f0q0t bir funktsiya  0Eb>r>t b5rish bil0n ch5g0r0l0n0di. Bir>q mul>q>tning b0rch0 t0rkibiy qisml0ri  0Eb>r>t 0lm0shuv v0 v0zif0l0rni 0m0lg0 >shirish, o z0r> mun>s0b0tl0rni t0shkil etish, b>l0 sh0Esini bilishv0 ung0 t0 sir ko rs0tishd0n f>yd0l0nish z0rur. Pedagogik muloqot deganda pedagog va o quvchilar jamoasi o rtasida o zaro birgalikdagi harakatning mazmunan axborot ayirboshlashdan, o quv-tarbiyaviy ta sir ko rsatish va o zaro hamjihatlikni tashkil etishdan iborat tizimi, usullari va malakalari tushuniladi. Pedagog ushbu jarayonning tashabbuskori sifatida maydonga chiqadi va uni tashkil etadi hamda unga boshchilik qiladi. A.N.Leontev pedagogik muloqotning tarbiyaviy-didaktik ahamiyatini baholar ekan, quyidagi fikrlarni bildiradi: faol pedagogik muloqot oqituvchining, umuman olganda pedagogik jamoaning talim-tarbiya jarayonida oquvchilarni bilish va organish kaliti va oquv faoliyatining ijodiy xarakteri, oquvchi shaxsining shakllanishi uchun eng yaxshi sharoit yaratadigan, talim-tarbiyada maqbul bolgan emotsional muhitni taminlovchi, jumladan, ruhiy psixologik tosiqlarning paydo bolishini oldini oladigan, bolalar jamoasida ijtimoiy-psixologik jarayonlarni togri yolga solib boshqarishni taminlaydigan va oquv tarbiyaviy jarayonda oqituvchining oz pedagogik mahoratidan oqilona foydalanishi uchun imkoniyatlar yaratadigan muhim vositadir. Pedagogik faoliyatda muloqot oquvchilarga zamon talablari asosida talim berish vazifalarini hal qilish vositasi, tarbiyaviy jarayonlarni ijtimoiy-pedagogik jihatdan taminlash tizimi sifatida namoyon boladi. Pedagogik muloqot ijtimoiy-psixologik jarayon sifatida quyidagi funktsiyalar bilan xarakterlanadi: shaxsni organish (bilish), axborot almashish va faoliyatni tashkil etish. Muloqotning axborot almashish funktsiyasi manaviy boylik va yangiliklar bilan ortoqlashish jarayonini rivojlantirish uchun ijobiy ishtiyoqlar, hamkorlikda ishlash va fikrlash uchun sharoitlar yaratishdan iborat. Rollar almashinishi yordamida muloqot ornatish esa ularda u yoki bu ijtimoiy shakllanib qolgan xatti-harakatni dasturlaydi. Oqituvchilar oquv-tarbiyaviy jarayonda shaxs-rol shaklidan foydalanadilar: darsning ayrim elementlarini bajarishga oquvchilarni taklif qiladilar. Bunda oquvchilar tomonidan oz shaxsi (men)ni, oz qadr-qimmatini, shaxsini munosib baholash va kelajagini tasavvur eta bilish uchun intilishlarini taminlash imkoniyati tug`iladi. Muloqotning eng muhim funktsiyalaridan biri hamdard bolishdir. U boshqa kishi hissiyotlarini tushunishi, boshqalar nuqtai nazarini maqullash qobiliyatini shakllantirishi jarayonida amalga oshadi va jamoadagi munosabatlarni meyorga keltiradi. Bunda oquvchiga uning istaklarini tushunish va bular asosida oquvchiga tasir etish zarurligini anglash oqituvchi uchun juda muhimdir. Pedagog faoliyatining didaktik va xususan tarbiyaviy vazifalarini oqituvchi bilan oquvchilar jamoasi ortasidagi sermahsul muloqot jarayonini tashkil etmasdan turib, yetarli darajada unumli tarzda amalga oshirib bolmaydi. Shu tariqa pedagog faoliyatida muloqot: birinchidan, xususan oquv vazifalarini hal etish vositasi sifatida; ikkinchidan, tarbiyaviy jarayonni ijtimoiy-psixologik jihatdan taminlovchi tizim sifatida; uchinchidan, oqituvchilar va oquvchilar ortasida talim va tarbiyaning muvaffaqiyatli olib borilishiga imkon beradigan ozaro munosabatlarning muayyan tizimini tashkil etish usuli sifatida; tortinchidan, busiz oquvchining individga xos xususiyatlarini tarbiyalab bo lmaydigan jarayon sifatida maydonga chiqadi. P5d0g>gik mul>q>t p5d0g>gik j0r0yon m0ntig ig0 m>s k5l0dig0n din0mik t0vsifg0 eg0. P5d0g>gik mul>q>tning tuzilishid0 quyid0gi b>sqichl0r 0l>hid0 0jr0tib ko rs0til0di: 1. M>d5ll0shtirish (b0sh>r0tg0 d>ir)  p5d0g>gik v0zif0l0rg0 m>s o z0r> h0r0k0tning k>mmunik0tiv tuzilishini o zig0 E>s t0rzd0 r5j0l0shtirishni 0m0lg0 >shirish. 2. B5v>sit0 mul>q>tni t0shkil etish (k>mmunik0tiv hujum)  p5d0g>g t0sh0bbusk>rlikni o z qo li\   6 8 b įtaN;N(N%hMhMB*CJaJmHCphsHC%hMhMB*CJaJmH phsH %hMhp`B*CJaJmHCphsHC%hM5B*CJ\aJmH phsH +hshp`5B*CJ\aJmHCphsHC%hM5B*CJ\aJmHCphsHC"hM5B*CJaJmH phsH (hshp`5B*CJaJmHCphsHC(hshG5B*CJaJmH phsH (hshG5B*CJaJmHCphsHC"hMy5B*CJaJmHCphsHC8 b 4 Ykd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytM$y &P#$/IfgdM$d]a$gdp`b 2 4 6 b  ^ ` ﳠsbSGShPCB*mH phsH h? h 0B*mH phsH  h? hP VB*\mH phsH h? hB*mHCphsHCh? hQB*mHCphsHCh? hQB*mH phsH %h? hQB*CJaJmHCphsHC%h? hMB*CJaJmHCphsHCh? hMB*mH phsH h? hMB*phh? hMB*mHCphsHC h? hM5B*mHCphsHC4 6 b  ^ zjN2$d$y &P#$/If]a$gdM$d$y &P#$/If]a$gdQ$y &P#$/IfgdMkd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytM^ 0fA$ $If^a$gdW$ "$If^"a$gda$ $If^a$gda$ $If^a$gdP V$ "$If^"a$gdP V$ $y &P#$/If^a$gdQ%&fhi@A᳤qbqSBq3h? hP VB*mHCphsHC h? hWB*\mH phsH h? hWB*mHCphsHChyQ hWB*mHCphsHC h? hWB*\mHCphsHC hyQ hWB*\mHCphsHC hyQ haB*\mHCphsHCh? h 0B*mHCphsHC h? h 0B*\mH phsH hPCB*mH phsH  h? haB*\mH phsH h? h 0B*mH phsH h? haB*mH phsH AB`xhU$$y &P#$/Ifa$gdM$y &P#$/IfgdMkd.$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytP VAB`l &dDRTпqaqaN;qaN;%h(j#h? B*CJaJmHCphsHC%h(j#h(j#B*CJaJmHCphsHCh(j#B*CJaJmHCphsHC%h? h? B*CJaJmHCphsHCh(j#B*mHCphsHCh(j#B*mH phsH #h? hM5B*\mH phsH  h? hMB*\mH phsH  h? hMB*\mHCphsHCh? hMB*mH phsH  h? hM5B*mHCphsHCh? hMB*mHCphsHC TFxePP<<$ $If^a$gd? $d$If]a$gd? $$y &P#$/Ifa$gd kd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytMTXDFJh'(*@ACm佮䠏sՏsgs[Mh4B*\mHCphsHCh4B*mHCphsHCh4B*mH phsH h4B*\mH phsH hzB*\mH phsH  h? h? B*\mH phsH hs qB*\mH phsH h(j#h(j#B*mHCphsHCh(j#B*mHCphsHChB*mHCphsHCh? h? B*mH phsH h? h? B*mHCphsHCh? B*mH phsH (A@BZy$$ & F  "$y &P#$/If^"`a$gdM$$y &P#$/Ifa$gdM$$y &P#$/Ifa$gdM$ $If^a$gd4$ $If^a$gd? $ $If^a$gds q ,j>@BﾰthYMYA2h? h(j#B*mHCphsHChMB*mHCphsHCh(j#B*mHCphsHCh? hMB*mHCphsHCh? B*mHCphsHC h? hM5B*mHCphsHChThMB*mH phsH hTB*\mH phsH hTB*\mHCphsHCh4B*\mH phsH  hyQ h4B*\mHCphsHC h4h4B*\mHCphsHCh? h? B*mHCphsHC h? h? B*\mHCphsHCB  XZ\`~~$ G H ƺsdSB4h(j#B*\mHCphsHC h4h4B*\mHCphsHC hzhzB*\mHCphsHCh? hs qB*mHCphsHC hyQ hs qB*\mHCphsHCh B*mHCphsHCh? h(j#B*mHCphsHCh(j#h(j#B*mHCphsHCh(j#B*mHCphsHChMB*mHCphsHCh? hMB*mHCphsHCh? B*mH phsH h? h? B*mH phsH h? h? B*mHCphsHCZ\H I 3!!!!$ $If^a$gd4$ $If^a$gd(j#$  $y &P#$/Ifa$gd(j# H I K !2!3!5!Z![!w!x!!!!!Ƹ׸}l[L>hTB*\mHCphsHChyQ h4B*mHCphsHC hyQ hTB*\mHCphsHC h4h4B*\mHCphsHCh? h4B*mHCphsHC h? h4B*\mHCphsHCh4h4B*mHCphsHCh4B*mHCphsHCh4B*\mH phsH  h? h4B*\mH phsH h? h4B*mH phsH h4B*mH phsH h4B*\mHCphsHC!!!!!!"":";"R"S"T"V"""""""""&#/#V#ĵwhZhOhOBhhh? hM5B*phh? hMB*phhT5B*mH phsH h? hMB*mH phsH hThTB*mH phsH hThMB*mHCphsHChThMB*mH phsH  h? hM5B*mH phsH h? hMB*mHCphsHChTh4B*mH phsH hTB*\mHCphsHC h? hTB*\mHCphsHChTB*\mH phsH !""S"zjZ$y &P#$/Ifgd H$y &P#$/IfgdMkdd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytMS"T"""zjj$y &P#$/IfgdMkd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytM""""zjj$y &P#$/IfgdMkd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytM"""%#zjj$y &P#$/IfgdMkd)$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytM%#&#/#U#zjj$y &P#$/IfgdMkd$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytMU#V#W#X#Y#%%&(&zrrrjr^^ $$Ifa$gdg $a$gdh\$a$gdp`kdW$$Ifl0$u t 6Py 0644 laytMV#X#Y#Z#\#$$%%%%(&)&<&=&>&w&ıt_NCNC5NhE5B*mH phsH hyQ hp`B*ph hyQ hp`5B*mH phsH (hshh\5B*CJaJmHCphsHC(hh\hh\B*CJ\aJmH phsH (hh\hh\B*CJ\aJmHCphsHC%hh\hh\B*CJaJmH phsH %hh\hh\B*CJaJmHCphsHC"hh\5B*CJaJmHCphsHC(hsh{qJ5B*CJaJmH phsH (hshp`5B*CJaJmHCphsHC(&)&*&5&<&~rrr $$Ifa$gdg kd$$Ifl40%`$  t0(644 laPytg <&=&>&v&&&'k_S_7_$ & F $If^`a$gds $$Ifa$gdE $$Ifa$gdg kd$$Ifl4PF% $ xx t0(6    44 laPytg w&x&&&&&&&&&&&&''''R'l'm''''''''''':(B( )޵ϦϦϦωxiZhyQ hEB*mHCphsHChyQ hEB*mH phsH  hyQ hE5B*mH phsH hE5B*mH phsH hyQ hz B*mH phsH hyQ h[B*mH phsH hyQ hp`B*phhyQ hp`B*mHCphsHChyQ hp`B*mH phsH  hyQ hp`5B*mH phsH  hyQ hp`5B*mHCphsHC ''''''_C7 $$Ifa$gd[$ & F $If^`a$gdskd.$$Ifl4F%`$ xx t0(6    44 laPytg $$Ifa$gdg '''''''''''k_________ $$Ifa$gd8ykd$$Ifl4@F% $ xx t0(6    44 laPytyQ ''$(:(")8)) $$Ifa$gdS $$Ifa$gdyQ $$Ifa$gd8y $$Ifa$gd8y )")6))))4+6+F+H++++++,,,,,,,,,,,,t-v-------#.%.&.../.[.\.].ոĸոċ䋸zzkhb hEB*mHCphsHC hb hEB*\mHCphsHCh!hEB*mHCphsHChyQ hEB*mH phsH h8yhEB*mH phsH hEB*mH phsH  h8yhE5B*mHCphsHCh8yhEB*mHCphsHChyQ hEB*mHCphsHChEB*mHCphsHC*)))H++k_SG $$Ifa$gdS $$Ifa$gdyQ $$Ifa$gdg kd|$$Ifl4uF%`$ xx t0(6    44 laPytg +++,,,k_KK? $$Ifa$gdS$ $If^a$gd! $$Ifa$gdg kd# $$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg ,,,--k_K? $$Ifa$gdS$ $If^a$gdb $$Ifa$gdg kd $$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg ---/.\.k_K? $$Ifa$gdS$ $If^a$gd! $$Ifa$gdg kdq $$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg \.].^../k_K? $$Ifa$gdS$ $If^a$gd! $$Ifa$gdg kd $$Ifl4=F% $ xx t0(6    44 laPytb ].^.c......./////T///////////0=0?0@0B0J0пwhw\PhB*mH phsH hB*mHCphsHChyQ hEB*mH phsH h8yhEB*mHCphsHChb hEB*mHCphsHCh!hEB*mHCphsHChEB*mH phsH hyQ hEB*mHCphsHC hyQ hEB*\mH phsH  hb hEB*\mHCphsHChEB*\mH phsH  h8yhE5B*mHCphsHC/////k_K? $$Ifa$gdS$ $If^a$gd! $$Ifa$gdg kd $$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg ///?0K0k_K7$ $If^a$gd!$ $If^a$gdb $$Ifa$gdg kdf $$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg J0K0i0j0k0l0o0p0000000001111111V1Ƶyymy^ƵM hhB*\mHCphsHChEhEB*mHCphsHChB*mH phsH hyQ hEB*mHCphsHC hyQ hEB*\mHCphsHChEB*\mHCphsHChB*\mHCphsHC h8yhE5B*mHCphsHCh8yhEB*mHCphsHChb hEB*mHCphsHChEB*mH phsH hb hEB*mH phsH K0j0k0l00_S?$ $If^a$gdE $$Ifa$gdg kd $$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg $$Ifa$gdS00111{1K?3 $$Ifa$gd $$Ifa$gd8#kd $$Ifl4uF%`$ xx t0(6    44 laPytg $$Ifa$gdS$ $If^a$gdb V1o1p1r1z1{111111111 2 222¶vgXI:hyQ h/OB*mHCphsHChyQ h1CQB*mH phsH hyQ hz B*mH phsH hyQ hp`B*mHCphsHChyQ hp`B*mH phsH  hyQ h8#5B*mH phsH  hyQ hp`5B*mH phsH hyQ hEB*mH phsH hEB*mH phsH hEhEB*mHCphsHChhB*mHCphsHChyQ hEB*mHCphsHC hhEB*\mHCphsHC{11111&22_SG;S $$Ifa$gd/O $$Ifa$gd8# $$Ifa$gdg kd[$$Ifl4uF% $ xx t0(6    44 laPytg $$Ifa$gdE222$2&222223X3Z3\3`3b3l333ĵėq^I4(hGhG5B*CJaJmHCphsHC(hshp`5B*CJaJmHCphsHC%hshfUB*CJaJmH phsH %hshp`B*CJaJmH phsH %hshp`B*CJaJmHCphsHChyQ hp`B*mHCphsHChyQ hp`B*mH phsH hyQ hz B*mH phsH  hyQ hp`5B*mHCphsHChyQ h/OB*mHCphsHCh/OB*mH phsH hh/OB*mHCphsHC22233V3X3Z3k_K?___ $$Ifa$gdg $ & F $Ifa$gdg $$Ifa$gdg kd$$Ifl4yF%`$ xx t0(6    44 laPytz Z3\3^3`3b3d3f3h3j3l3|3kccccccccW $S`Sa$gdp`$a$gdp`kd$$Ifl4_F% $ xx t0(6    44 laPytg 33n4^5b5d5p555588E;G;H;տp`pM=Mp1hGCJaJmHCsHCh{+B*CJaJmH phsH %hGhGB*CJaJmH phsH h{+B*CJaJmHCphsHC%hGhGB*CJaJmHCphsHC(hshp`5B*CJaJmHCphsHC"hG5B*CJaJmHCphsHC(hGhG5B*CJaJmHCphsHC+hGhG5B*CJ\aJmH phsH +hGhG5B*CJ\aJmHCphsHC(hGhG5B*CJaJmH phsH |3b5d5p5(6j7<8899k::;F;G;H;U;; <<<==$ & F n^`a$gds$a$gdz  $ a$gdG$d]a$gdGH;S;U;\;];^;_;`;b;h;i;s;u;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;< <<<"<#<%<&</<0<7<9<ððððððððððððððððððððð%hshz B*CJaJmHphsH%hsh%B*CJaJmHphsH%hshz B*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHC(hshp`5B*CJaJmHCphsHC(hsh%5B*CJaJmHCphsHC69<@<B<C<D<E<F<L<N<O<P<Q<R<X<Z<[<\<]<^<h<i<l<m<n<o<w<y<z<~<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<= ===ƳƳƳƳƳƳƳ٠%hsh{B*CJaJmHCphsHC%hshz B*CJaJmHphsH%hsh%B*CJaJmHphsH%hshz B*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHC<===b=== >Q>>>>@?p?? @ @ $^a$gd#$ & F SH-DM ]Ha$gds%$ & F SH-DM ]Ha$gds $ & Fa$gds$a$gdz $a$gdz ===a=b= >>>>> >!>(>)>3>4>9>:>D>E>O>Q>V>W>^>_>b>c>i>j>l>m>t>u>{>|>>>>>>>>>>>>ٱ)hsh@B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmH phsH (hsh%5B*CJaJmH phsH (hshz 5B*CJaJmH phsH "hG5B*CJaJmH phsH .>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>???????#?$?)?*?6?7?>???@?C?D?G?H?K?L?T?U?b?c?n?o?p?w?x?~??????????????????Ƿh9B*CJaJmHCphsHC)hsh@B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC%hshB*CJaJmHCphsHCH??????????????@@ @ @@@$@&@(@*@4@8@@@@@@@@@@@@@@@촟xxxeeeeee%hsh%B*CJaJmHCphsHC"hPC5B*CJaJmHCphsHC(hsh%5B*CJaJmHCphsHC(hPCh%5B*CJaJmHCphsHC%hshZ%MB*CJaJmHCphsHC)hsh@B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC%hshB*CJaJmHCphsHC' @@@@@lA8ChEKK-M NDOO8Qz$ & F `a$gds$h\^h`\a$gd%$ & F n^`a$gds $`a$gd% $`a$gd%$-DM `a$gd%$a$gd%$a$gd% $7`7a$gdZ%M@ A AAA A"A4A6AJALARAVAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAABBBBBBBB$B&B*B,B6B8BBBFB`BbBnBpBtBxB~BBBBBBBBBBBBCCC CCCCCC&C(C%hshc?B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHCO(C,C>C@CBCDCNCRChCjCnCpCvCxC~CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCDDDD"D$D*D,D.D0D6D8DNDPDXDZD`DbDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDٴ(hsh%6B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHC%hshc?B*CJaJmHCphsHCGDDDDDEEEEEEE EERETE^E`E|E~EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEF F(F*F.F0FBFDFFFHFRFTFlFnFxFzFFFFFFFFFFFFFFFFFGGGGG G$G&G.G0G>G@GZGhPCB*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHCWZG\G^G`GjGlGnGpGGGGGGGGGGGGGGGHHHH&H(H*H,H.H0H4H6HFHHHJHLHdHfH|H~HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHIIIIIII I0I2I>I@IJILI^IbIIIIIIIIIII%hsh%B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHCWIIIIIIIIIIIJ J J"J$J&J4J6J@JBJPJRJnJpJvJxJzJ~JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJK-MM3N4N~NNDOUɺ캮h gB*CJaJphhsh%B*CJaJph%hsh%B*CJaJmH phsH hPCB*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHCD8QRLTTNUUUU6WbY\.]^^^^$a$gd{gd{  `gdB  `gdF gdY$-DM `a$gd%$a$gd% $`a$gd% $`a$gd%$ & F `a$gdsUUVV(V*VV\V^VhVjVvVxV~VVVVVVVVVVVVVVVVVVVV WWW W&W(W*W,W0W2W6W8W\W^WfWxWWWaYbYֱ%hsh%B*CJaJmHCphsHC%hshYB*CJaJmHCphsHC%hshYvB*CJaJmHCphsHC"hPC5B*CJaJmHCphsHC(hsh%5B*CJaJmHCphsHC(hsh{5B*CJaJmHCphsHC5bY.Z0ZJZ\ZZZ[[Z[^[[[\\\]]-].]K]L]^N^P^^茺u^uGG-hsh ?B*CJOJQJaJmHCphsHC-hsh$B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshBB*CJOJQJaJmHCphsHC-hshYvB*CJOJQJaJmHCphsHC-hsh%B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshYB*CJOJQJaJmHCphsHC-hsh|B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshFB*CJOJQJaJmHCphsHC^^^^_`H`J`c"cccddddafbfiijjjjjjjjj k k¯vaaaNv%hPCh{B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC%hsh%B*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmH phsH $h{+h{+5B*CJmH phsH $h{+h{+5B*CJmHCphsHC(hsh{5B*CJaJmH phsH (hsh 5B*CJaJmH phsH %hsh{B*CJaJmHCphsHC^H`J`dbfhjj=kqkkkQlo\suu$ S-DM `a$gd{$ S`a$gd{$ S-DM `a$gd{ $`a$gd{gd{$ ^a$gd{+ kkk>k@krkskkkkkkkkkkQlUlllnlollll*n.n`nfohoos tBt0uSuuuٱĜهrr)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmH phsH %hsh%B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmH phsH #uuIx~ Z̊sfff  `gd{$V-DM ]V`a$gd{$`-DM ]``a$gd{$ -DM ]`a$gd{  `gd{$-DM `a$gd{ $`a$gd{ S`gd{ uuIx~l~~mʂe΃alWB-)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmHCphsHC-hsh{B*CJOJQJaJmHCphsHCas#jކ1ه­nnYD/)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHCه #|Zr T׾u`K`6K`)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC-hsh{B*CJOJQJaJmHCphsHC1hsh{@B*CJOJQJaJmHCphsHC1hsh{@ B*CJOJQJaJmHCphsHC1hsh{@B*CJOJQJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHCTUɎӎ=%gǐȐԿԿ~iT?*?T*T)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC,hsh{@ B*CJ]aJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC,hsh{:@B*CJaJmHCphsHC%.x2Ԡ` $ S [-DM ` a$gdVnl$ S-DM `a$gdVnl$ S   ^ ` a$gdVnl$ S`a$gdVnl$ -DM ]`a$gd{$&-DM ]&`a$gd{FXZ$&*,68ꖁoZoZoZoZoG%hshVnlB*CJaJmHCphsHC(hshVnl5B*CJaJmHCphsHC"hPC5B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@B*CJaJmHCphsHC)hsh{@ B*CJaJmHCphsHC8:BLPZ\hjrt’ҒԒޒ .068FJTXhlz|ȓʓ֓ړ68>PRdhǵǵ"hPC6B*CJaJmHCphsHC(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHCGhpr|ƔʔԔ֔"$BDVXbfh|~ĕȕЕҕؕڕ  ,.24BDVX`dln|~ƶƶƶƶƶƶƶƶƶƶhPCB*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHC(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC"hPC6B*CJaJmHCphsHCH̖Ζܖޖ (*,.DFJLNPhjxzėȗҗԗ ",.46PTbdrt~Șʘ(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC"hPC6B*CJaJmHCphsHCN "*.0<@DFTVdfrx|~™ęʙؙ̙ڙܙޙ"$02Ű썠%hyQ hVnlB*CJaJmH phsH hPCB*CJaJmHCphsHC(hyQ hVnl6B*CJaJmH phsH (hshVnl6B*CJaJmHCphsHC"hPC6B*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHC728<FHJLVXjlrtȚʚ ,.46@BLN\^bdxzЛԛڛܛ"$.0>DLNXZ`bdfjlvz|~%hshVnlB*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHCWĜƜМҜ֜؜ ,4>@TVjlvx~ҝԝ".0JL\`bʵʵ)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC(hshVnl5B*CJaJmHCphsHC"hPC5B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHC;brtʞ̞ОҞԞ֞ 04@BNP\^vxʟ̟ޟ &ƱƱƱƱƱƱƱhPCB*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHC)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHC)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHC8&(2468<>LR\^tvz| ĠРԠޠ 02:<LNX^`jlnp|ʵʵʵʵ윆*hPC5B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl5B*CJOJQJaJmHCphsHC)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHC4^NVԳ&"ZX & F 8^`gds S`gdVnl S`gdVnl$ S -DM ` a$gdVnl|~ҡԡ &(24@BNPTVdfhjrt¢ТҢ֢آޢ,.46BDPR\^lnмммммммммммммммммммммммммммммммммммм'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl5B*CJOJQJaJmHCphsHCJģƣأڣ "$028:BDJPZ\^`lptv¤Ĥؤڤ$(@BNPdftx-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCTƥʥԥ֥"$24HJNPbdxzΦЦڦܦ  04>@RThjz|§اܧ-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCT.0BDPV`bnpƨȨܨި*,:<LNPRdhjltvԻ*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCA©ĩЩԩܩީ ,0:>NR\^xzʪΪҪԪܪު (*02DHNP軥*hPC5B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl5B*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHCAP\`nr|~Ϋҫ֫ث&(.2DFVXZ\bdfhnrĬƬ$&48:JLNPԻ*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCAPZ^lnz|Эԭ248:LNXZ`bjlpr®̮ήҮԮ֮خޮ,.:<DFNPZ\lp0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHCRp̯ԯ $&028:BDTVbdpt~İưаҰܰް"$,.8:>@HJVXbfjl|0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHCRıƱȱʱбԱ  04LPTVbd~ƲȲ̲β޲ ,.68<>DFVZ`blnrtѺ'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHCAt~³ijγԳܳ޳ 0268NPVZln~ȴʴ̴δִڴ Ի*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCA"&,.:<FHNRVXdfz|ʵ̵ҵԵصڵ "*.<>DFRVXZhjrtƶȶڶܶ "$0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHCR$02>@FLPRdfpr|~·ƷҷԷܷ &:<HJRTXZjѻw'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl5B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC5B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHC.ָظ68:<@BVZ\^z|̹ι $(>@FJ^`vx~ʺ̺кҺںܺ$(46DH-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCTHPTV^`|~»ĻƻȻܻ"*,8:BDFHJL`dlnrtļȼԻ*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHCAȼ̼μּؼ *.46<>LNX\jnvxнҽ޽ (*:<JLhѽ-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHC'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHC0hshVnl6B*CJOJQJaJmHCphsHC*hPC6B*CJOJQJaJmHCphsHCAhnrtƾȾҾԾ־ؾ ".0>BHJVZfhnp~̿пڿܿ *.:<TXbdpr'hPCB*CJOJQJaJmHCphsHC-hshVnlB*CJOJQJaJmHCphsHCS"$:<BDHJLNZ^`rtvx|~ $&02DFX\fjz|ǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵǵ"hPC6B*CJaJmHCphsHC(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHCG "$,068DFTVbdtx *.028:JLRT`bvz%hshVnlB*CJaJmHCphsHC(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC"hPC6B*CJaJmHCphsHCN  (46FHPRhjvx|~DzDzDzDzDzDzy#hPC@B*CJaJmHCphsHC)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHC)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHC(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC"hPC6B*CJaJmHCphsHC/(vxKrAqyyyyy & F 7^`7gdj#( 7`7gdj#( d]gdj#( $ a$gd{+ $ a$gd{+$ S-DM a$gdVnl$ S-DM `a$gdVnl*.>@PR\`bdfh|"$48DHVX\^jlnp|~ƱƱƱƱƱƱƱƱƱƱ&hPC6@B*CJaJmHCphsHC,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC)hshVnl@ B*CJaJmHCphsHC#hPC@ B*CJaJmHCphsHC#hPC@B*CJaJmHCphsHC)hshVnl@B*CJaJmHCphsHC4~  "*,>BLNZ\fhtv,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC&hPC6@B*CJaJmHCphsHC,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC&hPC6@B*CJaJmHCphsHC,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC&hPC6@B*CJaJmHCphsHC2 ,.8:JLTZ\fjvx,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC&hPC6@B*CJaJmHCphsHC,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC&hPC6@B*CJaJmHCphsHC,hshVnl6@B*CJaJmHCphsHC&hPC6@B*CJaJmHCphsHC)$&2468JLdh "$46BDNP\^xzȶ"hj#(5B*CJaJmHCphsHC%hshVnlB*CJaJmHCphsHChPCB*CJaJmHCphsHC(hshVnl6B*CJaJmHCphsHC@4tvxwMWm*^ehirٲu`KK`u`(hj#(hj#(6B*CJaJmHCphsHC(hj#(hj#(5B*CJaJmHCphsHC%hj#(hj#(B*CJaJmH phsH %hj#(hj#(B*CJaJmHCphsHC-hj#(hj#(B*CJOJQJaJmHCphsHC(h$hj#(5B*CJaJmHCphsHC"hi5B*CJaJmHCphsHC(h{+h{+5B*CJaJmHCphsHC"h{+5B*CJaJmHCphsHCq6woo] 7`7gdj#($ 7`7a$gdj#($ 7`7a$gdj#( & F 7^`7gdj#(8:<NǬǖ܆q\G4%h$hiB*CJaJmHCphsHC(hih{5B*CJaJmHCphsHC(hVh{+5B*CJaJmHCphsHC(hihV5B*CJaJmHCphsHChVB*CJaJmHCphsHC+hj#(hj#(56B*CJaJmHCphsHC4jhj#(hj#(5B*CJUaJmHnHphu(hj#(hj#(5B*CJaJmHCphsHC%hj#(hj#(B*CJaJmHCphsHChj#(B*CJaJmHCphsHC  "$&(*,.02468:<N $ a$gdV gd{+$ 7`7a$gdj#($a$gdj#(NROH~2K $a$gdi $`a$gdi$ Sn`a$gdi$-D7$8$H$M `a$gdi$ Sn7`7a$gdi $`a$gdi gdi $ a$gdiD\ r        ٭هr]r(hih{5B*CJaJmHCphsHC(hihi5B*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmHCphsHC%h$hiB*OJQJmHCphsHC-h$hiB*CJOJQJaJmHCphsHC(h$hiB*CJ\aJmHCphsHC%h$hiB*CJaJmHCphsHC%h$hiB*CJaJmH phsH       r .!J"$&$ & F n^`a$gdi $`a$gdi$ `a$gdi$ `a$gdi $ a$gdi $ a$gdi gd{ $ a$gdi    ! $(BDFH++9-:@@BBDDBECEEEJJ Jɶ~ɶi(h>@ $`a$gdi $ a$gdi$ n a$gdi$ & F Sn ^`a$gdi@@BBCMCrCCCCaDvDDDDnF:GlHH$ & F Sn7^`7a$gdi$ & F Sn7^`7a$gdi$ Sn7`7a$gdiH0IuIIJJ!JJJNUSUWWvvvvv$ S7`7a$gd $ a$gd ;< gd$ & F x^`a$gd $X`Xa$gd $`a$gd$d^`a$gdwxzzzzr||ԀPRbdlnՉ։܉݉;<=?uز|g(hh5B*CJaJmHCphsHC(hh5B*CJaJmH phsH "h5B*CJaJmH phsH hhCJaJmHCsHC%hihB*CJaJmHCphsHC%hhB*CJaJmH phsH %hhB*CJaJmHCphsHC(hhB*CJ\aJmHCphsHC"<=F`i6? $ a$gd $`a$gd $ Xa$gd $`a$gdgd $ a$gd$a$gd$ S7-DM `7a$gdbdؒڒ:<TV^?@<RTVXٰٮٙللubRhl0di, guruhni t5zlik bil0n ishg0 j0lb etish t5En>l>giyasi 3. Mul>q>tni b>shq0rish  qo ll0nil0dig0n t0 sir ko rs0tish m5t>dl0rining k>mmunik0tivligini t0 minl0sh (o quvchil0rning t0sh0bbusini qo ll0b-quvv0tl0sh, o quvchil0rning t0sh0bbus ko rs0tishini t0shkil etish, di0l>gik mul>q>tni yo lg0 qo yish, o z mo lj0lini r50l sh0r>it bil0n uyg un t0rzd0 k>rr5ktsiyal0sh. 4. m0lg0 >shiril0yotg0n p5d0g>gik mul>q>t t5En>l>giyasining b>rishi v0 n0tij0l0rini t0hlil etish. M0zkur b>sqich ko pinch0 o zining m0zmunig0 ko r0 mul>q>td0 q0yt0 0l>q0 b>sqichi d5b n>ml0n0di h0md0 k>mmunik0tiv v0zif0ni h0l etishning yakuniy b>sqichig0 m>s k5l0di. Pedagogik muloqotda uchraydigan kamchiliklar quyidagilarni kiritish mumkin: 1) ehtiyotsizlik, shaxsiyatparastlik, suhbatdoshni ortiqcha majburlash; 2) passivlik, o zini yuqori qo yish; 3) haddan tashqari jonbozlik ko rsatish PsiE>l>giyad0 turli tipd0gi b>shq0ruvchil0rning ijtim>iy psiE>l>gik p>rtr5ti ishl0b chiqilg0n bo lib, und0 ul0rning b>shq0ruvid0 bo lg0n j0m>0 bil0n mul>q>ti t5Enik0si t0hlil qiling0n. O qituvchi h0m p5d0g>gik j0r0yond0 mul>q>tning eng k5ng t0rq0lg0n uch turid0n f>yd0l0n0di: 0vt>rit0r, d5m>kr0tik v0 lib5r0l. vt>rit0r uslub. T0 lim >luvchil0r f0>liyatig0 t5gishli b0rch0 m0s0l0l0rni, h0tt>ki kim q0y5rd0 o tirishig0ch0 o qituvchi yakk0 o zi h0l qil0di, t0 lim >luvchil0r t>m>nid0n ko rs0til0dig0n b0rch0 t0sh0bbusni t0qiql0ydi. Bu uslubni qo ll>vchi o qituvchining mul>q>t m5t>dl0ri sif0tid0 buyruq, ko rs0tm0 b5rish v0 t0nb5h Eizm0t qil0di. D5m>kr0tik uslub. Bund0 o qituvchi j0m>0 fikrig0 t0yang0n h>ld0 ish tut0di, f0>liyat m0qs0dini b0rch0 t0 lim >luvchig0 5tk0zishg0 h0r0k0t qil0di, f0>liyatning k5chishini muh>k0m0 qilishg0 b0rch0ni j0lb et0di; o z v0zif0sini f0q0t n0z>r0t v0 mun>fiql0shtirish d5b bilm0y, t0rbiya bil0n h0m shug ull0n0di; b0rch0 t0 lim >luvchil0rni r0g b0tl0ntir0di v0 ul0rd0 o z-o zig0 ish>nchni sh0kll0ntir0di; j0m>0d0 o z-o zini b>shq0rish riv>jl0n0di. Bu uslubni qo ll>vchi o qituvchi b0rch0 j0m>0 0 z>l0rining individu0l Eususiyatl0rini in>b0tg0 >lg0n h>ld0 ul0r o rt0sid0 v0zif0l0rni t5ng bo lishg0 h0r0k0t qil0di; t0sh0bbus v0 f0>llikni r0g b0tl0ntir0di. Bund0y o qituvchining mul>q>td0 qo ll0ydig0n m5t>dl0ri  iltim>s, m0sl0h0t, 0Eb>r>t b5rishdir. Lib5r0l uslub  b>shq0ch0 qilib 0ytg0nd0, 0n0rEik. O qituvchi j0m>0 h0yotig0 umum0n 0r0l0shm0slikk0 h0r0k0t qil0di, f0>lligi sust, mu0mm>l0rni yuz0ki ko rib chiq0di, b>shq0l0rning t0 sirig0 >s>n tushib q>l0di. M0 suliyatd0n o zini >lib q>ch0di v0 o z 0vt>rit5tini yo q>t0di. V..K0n-K0lik p5d0g>gik mul>q>tni mun>s0b0tl0r v0 o z0r> t0 sir uslubl0ri t0shkil etishini t0 kidl0b, ul0rni quyid0gi t0rzd0 turkuml0ydi: 1) h0mk>rlikd0 >lib b>ril0dig0n ij>diy ishg0 bo lg0n qiziqishg0 0s>sl0ng0n mul>q>t. H0mk>rlikd0 >lib b>ril0dig0n ij>diy ishg0 bo lg0n qiziqish 0s>sid0gi mul>q>td0 p5d0g>g t0 lim >luvchil0r v0 ishg0 nisb0t0n ij>biy yond0sh0di; 2) do st>n0 mun>s0b0tl0r 0s>sid0 qurilg0n mul>q>t. Do st>n0 mun>s0b0tl0r 0s>sid0 qurilg0n mul>q>t yuq>rid0 ko rib chiqilg0n mul>q>t turig0 yaqindir. yrim p5d0g>gl0r do st>n0 mul>q>tni n>to g ri tushunib, ch5g0r0d0n chiqib k5tish0di. O qituvchi v0 o quvchi o rt0sid0 m0 lum bir m0s>f0 bo lishi k5r0k. Ushbu m0s>f0ni 0niql0shd0 o qituvchining m0d0niyati, p5d0g>gik t0kti muhim r>l o yn0ydi; 3) o qituvchi v0 t0 lim >luvchil0rni m0 lum m0s>f0d0 ushl0b turuvchi mul>q>t. M0 lum m0s>f0d0 ushl0b turuvchi mul>q>tni h0m s0m0r0r0li d5b bo lm0ydi. SHung0 q0r0m0sd0n bu k5ng t0rq0lg0n uslubdir. Bund0 p5d0g>g v0 t0rbiyal0nuvchil0r o rt0sid0 m0 lum ch5g0r0 m0vjud bo lib, ul0rni quyid0gich0 t0 rifl0sh mumkin:  M5n bil0m0n  sizl0r bilm0ysizl0r ;  M5ni 0ytg0nimni qilingl0r  m5ning yoshim k0tt0r>q, t0jrib0m ko pr>q, bizni t5ngl0shtirib bo lm0ydi . Bu uslub ko pr>q 0vt>rit0rg0 yaqinr>q bo lib, u t0shq0rid0n q0r0g0nd0 t0rtibli f0>liyatni 0m0lg0 >shirishg0 yord0m b5rg0nd0y bo l0di, l5kin yuq>ri s0m0r0ni b5rm0ydi; 4) qo rqitishg0 0s>sl0ng0n mul>q>t. O qituvchi v0 t0 lim >luvchil0rni m0 lum m0s>f0d0 ushl0b turuvchi mul>q>tning yuq>ri d0r0j0d0gi ko rinishi bu qo rqitishg0 0s>sl0ng0n mul>q>tdir. U o zid0 t0 lim >luvchil0rg0 s0lbiy mun>s0b0t v0 0vt>rit0r b>shq0ruvni m0j0ss0m et0di. Ushbu uslubni yorqin if>d0si sif0tid0 quyid0gi g0pl0rni k5ltirish mumkin:  Qunt bil0n tingl0ngl0r, bo lm0s0 ikki qo yam0n ,  H0li kunl0ringni ko rs0t0m0n . Bund0y uslub m0shg ul>t p0ytid0 s0lbiy muhitni yuz0g0 k5ltir0di. 11-ilova. O qituvchining kommunikativ malakasi. O qituvchining kommunikativ ta sir etish usullari. Bugungi kunda mustaqil respublikamiz dunyo hamjamiyati tomonidan tan olinayotgan ekan, uning kelgusidagi rivoji, gullab-yashnashi bugungi kun yoshlariga bog`liqdir. Demak, bugungi yoshlar har tomonlama rivojlangan, o ziga, boshqa insonga, jamiyatga, tabiatga va mehnatga o z to g`ri munosabatini bildira oladigan, mustaqil faoliyat ko rsata oladigan, ijodkor, tashabbuskor va tadbirkor bo lmog`i lozim. O quvchida ana shu xususiyatlarning rivojlanishi so zsiz o qituvchiga, uning o quv-tarbiya jarayonini to g`ri boshqara olishiga va o quvchilar bilan o rnata oladigan muomala va munosabatlariga bog`liq. K>mmunik0tiv q>biliyat  bu p5d0g>gik o z0r> h0r0k0t s>h0sid0 m0Esus ko rinishg0 eg0 bo lg0n mul>q>tg0 q>biliyatlilikdir. PsiE>l>gik 0d0biyotl0rd0 k>mmunik0tiv q>biliyatl0rning bir q0nch0 turl0ri 0jr0tib ko rs0til0di: 1) ins>nning ins>nni tushun0 >lishi (ins>nni sh0Es sif0tid0, uning 0l>hid0 jih0tl0rini, m>tiv v0 ehtiyojl0rini b0h>l0sh, t0shqi Eulq-0tv>rini ichki >l0mi bil0n b>g liqlikd0 ko rib chiqish, yuz, qo l, g0vd0 h0r0k0tl0rini  o qish ko nikm0si) 2) ins>nni o z-o zini 0ngl0y >lishi (o z bilimi, q>biliyati, o z E0r0kt5ri v0 b>shq0 qirr0l0rini b0h>l0sh, ins>n b>shq0l0r t>m>nid0n q0y t0rzd0 q0bul qilinishi v0 0tr>fd0gil0r ko zi bil0n b0h>l0sh); 3) mul>q>t v0ziyatini to g ri b0h>l0y >lish ko nikm0si (m0vjud h>l0tni kuz0tish, uning n0m>yon bo lish b5lgil0ri h0qid0 ko pr>q 0Eb>r>tl0rni 0j0r0t0 >lish, ul0rg0 e tib>rni q0r0tish, yuz0g0 k5l0yotg0n v0ziyatning ijtim>iy v0 psiE>l>gik m>hiyatini to g ri idr>k etish v0 b0h>l0sh). T0hlil etish gn>s5>l>giya, psiE>l>giyad0 bilish v0 0m0liy f0>liyatg0 d>ir b0rch0 h0r0k0tl0rni o z ichig0 >l0di, p5d0g>gik0d0 es0, t0dqiq qilin0yotg0n n0rs0-h>dis0l0rning 0l>hid0 t0rkibiy qisml0rg0 0jr0tish q>nuniyat v0 usull0rini o zid0 0ks ettiruvchi bilish j0r0yoni sif0tid0 if>d0 etil0di. ..K0sh5nk>ning fikrich0, o z-o zini t0hlil etish f0ls0f0 v0 psiE>l>giyad0 o z-o zini 0ngl0sh, o z-o zini bilish, o z-o zini b>shq0rish, o z-o zini b0h>l0shning t0rkibiy qismi sif0tid0 0ks ettirils0 h0m must0qil k0t5g>riya sif0tid0 ishl0tilm0ydi. Bir>q o z-o zini 0ngl0shning sh0kll0nishi v0 riv>jl0nishi o z-o zini t0hlil etish 0s>sid0 0m0lg0 >shishini esd0 tutish z0rur. Chunki 0yn0n p5d0g>gik v>q5likd0 o z-o zini t0hlil etish ko nikm0l0rini riv>jl0ntirishning 0h0miyati ul0rning o zi h0qid0gi t0s0vvurl0ri, qiziqishl0ri, m>tiv, ehtiyojl0ri tizimi sif0tid0 tushunil0dig0n  M5n-k>nts5ptsiyasi ning riv>jl0nishig0 und>vchi ichki >mill0rning eng 0s>siyl0rid0n biridir. O z-o zini t0hlil etish usull0ri quyid0gil0rg0 e tib>r q0r0tishni t0l0b et0di: 1) ijtim>iylikk0 yo n0ltirilg0n o z0r>h0r0k0t v0ziyatl0rid0n sh0Esiy Eulq-0tv>r, t0rbiyal0nuvchi sh0Esi, uning o zig0 E>slikl0ri, q0driyatl0ri tizimi k0bil0rni >b 5kt sif0tid0 ko rib chiqish; 2) o z Eulq-0tv>ri, sh0Esiy f0zil0tl0rini t0hlil etish m5z>nl0ri tizimini 0niql0sh; 3) n>m0 lumd0n m0 lumni 0jr0tib >lish; 4) q0r0m0-q0rshilikl0rni 0niql0sh. O z-o zini t0hlil etish o z-o zini 0ngl0shd0n 0vv0l k5lib, 0yn0n uning 0s>sid0 sh0Esning o zi h0qid0gi t0s0vvurl0ri umuml0shg0n ko rinishg0 o t0di. O z-o zini 0ngl0sh n0tij0sid0 sh0Esd0 o zining kimligini 0ngl0sh, o zining j0miyatd0gi o rnini tushunib 5tish, b>shq0l0rning ko z o ngid0 kim sif0tid0 g0vd0l0nishini his etish k0bil0r sh0kll0n0di. O z-o zini 0ngl0sh o z-o zig0 mun>s0b0t sif0tid0 sh0kll0nuvchi hissiy v0 m0ntiqiy jih0tl0rni o zid0 0ks ettir0di. M0 lumki, o z-o zini 0ngl0sh usull0ri h0m m0ntiqiy, h0m em>tsi>n0l d0r0j0d0 o z-o zini t0hlil etish n0tij0sid0 >ling0n 0Eb>r>tl0rni 0niql0shtirish v0 umuml0shtirishni t0l0b et0di. %ul>s0 qilib 0ytg0nd0, o z-o zini t0hlil etish v0 o z-o zini 0ngl0sh p5d0g>gd0 o zi v0 b>shq0l0rning u h0qid0gi t0s0vvuri sif0tid0gi k0sbiy  M5n qiyof0si ning sh0kll0nishig0 >lib k5l0di. Ta lim va tarbiya jarayonida o qituvchi tomonidan pedagogik ta sir ko rsatishning asosiy metodlariga quyidagilar kiradi: talab, istiqbol, rag batlantirish va jazolash, jamoatchilik fikri. Talab  ta lim va tarbiya jarayonida o qituvchining tarbiyalanuvchiga nisbatan shaxsiy munosabatlarida namoyon bo ladi. O quvchining u yoki bu xatti-harakati o qituvchi nazoratida bo lib, ijobiy jihatlari rag batlantirib boriladi yoki aksincha nojo ya xatti-harakati to xtatib qo yiladi. Istiqbol  ta sirchan pedagogik usul bo lib, o quvchilarda mustaqil fikr yuritishni, ma lum bir maqsadga, orzuga erkin intilish hissini takomillashtiradi. Bu maqsadlar ularning shaxsiy intilishlarida, qiziqish va muddaolarida namoyon bo ladi. Ushbu usul maktab o quvchilarini shaxs sifatida eng muhim insoniy fazilatlaridan biri bo lgan maqsadga intiluvchanlikni rivojlantiradi. Rag batlantirish va jazolash  tarbiyaviy ta sirning eng an anaviy usuli bo lib, o quvchilar xulq-atvoriga ijobiy ta sir etishdan iborat. Yaxshi xulq, foydali mehnat va xatti-harakat, axloqiy hislat, topshiriqlarning so zsiz bajarilishi uchun o quvchi rag batlantiriladi. Nomaqbul xatti-harakat, tartibbuzarlik, o z burchini bajarmaslik jazolash orqali bartaraf etiladi. Ushbu usul axloqiy ta sir ko rsatishni ta minlaydi, uni qo llash jarayonida o qituvchidan nihoyatda ehtiyotkorlik, sezgirlik va hushyorlik talab etiladi. Jamoatchilik fikri  tarbiyaviy ta sir ko rsatishning eng muhim usuli bo lib, o quvchilarning ijtimoiy foydali faoliyatini bajarilish natijalariga qarab muntazam rag batlantirib borishda namoyon bo ladi. Jamoaning tarbiyaviy vazifalarini ma lum bir yo nalishda amalga oshirilishini ta minlaydi, o quvchilarning bir-birlariga do stona munosabatini shakllantiradi. Muloqotning ijtimoiy-psixologik nazariyasi va pedagogik tajribalarini o rganish pedagogik ta sir etishda ikki metod: ishontirish va uqtirishdan keng foydalanish lozimligini ko rsatadi. Ishontirish - o quvchilarga xatti-harakatlarning to g`riligi va zarurligini, shuningdek, ayrim xulq-atvorlarning noto g`riligini tushuntirish va isbotlashdir. Ishontirish jarayonida o quvchilarda yangi bilim, ko nikma, malaka hamda axloqiy sifatlar shakllantiriladi. Bular esa o quvchilar va ularning atrofidagilar uchun me yor (mezon) bo lib xizmat qiladi. O qituvchining har qanday tarbiyaviy ta sir ko rsatishi, oqibat natijada o quvchi ruhiyatiga har tomonlama ta sir ko rsatishga, ya ni o quvchilarda ijobiy hissiyotlarni: xulq-atvor, munosabatlar, xatti-harakatlarni shakllantirish va mustahkamlashga yo nalgan bo ladi. Lekin ishontirish va uqtirishning texnologik mexanizmlari turlichadir. O sib borayotgan yoshlar ijtimoiy muhit va tabiat bilan ham o zaro ta sirlanadilar. Bu o zaro ta sir natijasida ularda ishonch, yangi bilimlar va munosabatlar, axloqiy me yorlar majmui vujudga keladi. Ishontirish haqiqiy va soxta bo lishi mumkin. Haqiqiy ishonch real voqelikka mos keladi va shaxsning jamiyat oldidagi qadr-qimmatini oshiradi. O zining haqiqiy ishonchiga sodiq bo lishi uchun kishi hatto o limiga ham rozi bo ladi. Masalan, Vatanga sodiqlik ruhida tarbiyalangan askarlarimizning jang maydonida ko rsatgan matonatlari. Soxta ishonch esa, avvalo sinf jamoasi, qolaversa, jamiyat uchun zararli bo lgan odatlarning shakllanishiga olib keladi. Soxta ishonch o quvchilarning o zi va atrofidagilar ta sirining umumlashuvi natijasida vujudga keladi. Ayrim o quvchilarda soxta ishonch hosil bo lishining sabablari quyidagilar bo lishi mumkin: faqat a lo bahoga o qish - bu bilim olishda ko r-ko ronalik, quruq yodlashga olib boradi; o zini o ta itoatkorona tutish - bu o quvchi faoliyatini nihoyatda past bo lishiga olib keladi. Me yordagi o quvchi o qituvchidan ba zan tanbeh olib turishi kerak; o qituvchini aldash-bu o quvchini o ta aqlli va topqirligidan dalolat beradi; maktab ichki tartib-qoidasini buzish faqat kuchli xarakterga ega bo lgan o quvchigagina xos bo lib, u o qituvchi tomonidan tanqid qilib turiladi; haddan tashqari ko p mehnat qilish - bu kerak bo lmagan tirishqoqlikdir. Yuqorida keltirilgan ishonchning bunday turi o quvchida shakllanib, asta-sekin boqimandalik, o qish va mehnat faoliyatida sustkashlik kayfiyatini sodir qiladi. Soxta ishonchni bartaraf qilish uchun o qituvchi quyidagi uch yo nalishda ish olib borishi kerak: Sinf jamoasida sog`lom ijtimoiy fikrni shakllantirish. Muhim ahamiyat kasb etuvchi shaxsiy hayotiy tajriba yaratish. Soxta ishonchni asosiy tarzda inkor qilish. Soxta ishonchni o zgartirishning quyidagi usullari mavjud: o quvchini o zini boshqalar bilan taqqoslashga undash. Uning fikriga qarama-qarshi fikrda bo lgan kishi bilan yaqindan tanishish (masalan, bola o qishni xohlamaydi, lekin uning tanish o rtog`i ko p o qiydi va biladi, ammo o zining  quruq yodlovchi yoki  o ta bilimdon qilib ko rsatmaydi); noto g`ri qarashlar va ishonch oqibatda nimalarga olib kelishini ko rsatish (masalan, ana shunday xislatlarga ega bo lib, o z hayotini barbod qilgan, o z erki, g`ururi va vijdonini yo qotgan kishilar haqida so zlab berish. Buning uchun hayotiy misollar, badiiy asarlar, kinofilmlar va boshqalardan foydalanish mumkin); soxta ishonchni yoqlab, himoya qiluvchi o quvchi fikrini mantiqiy rivojlantirib, uni hayratga soluvchi holatga yetkazish. Masalan, barcha o quvchilar o qituvchilarni aldash, ichki tartib-qoidalarga rioya qilmaslik nimalarga olib borishi mumkin). Ishontirishning biron tashkil etuvchisiga amal qilmaslik ham tarbiyaviy ish samaradorligini pasaytirib yuboradi. Bunday holatda o quvchida faqat bilish shakllangan xolos. Inson o zini qanday tutishi lozimligini bilishi, aynan shunday tutishi lozimligini tushunishi, lekin o zini bunga majbur qilolmasligi mumkin. Demak, bu uning irodaviy sifatlari rivojlanmaganligini, xulq-atvor qoidalariga amal qilish malakasi tarkib topmaganligini anglatadi. Ishontirish bilimlar, qarashlar va xulq-atvor me yorlari tizimi bo lib qolmay, balki ularni shakllantirish usullari hamdir. Ishontirish yordamida yangi qarashlar, munosabatlar shakllanadi yoki noto g`ri fikrlar o zgaradi. Munozara, tortishuv, suhbat, o qituvchi hikoyasi va uning shaxsiy ibrat namunasi ishontirish shakllari bo lib hisoblanadi. Ishontirish o quvchilarga ta sir etish metodi sifatida yuqori samara berishi uchun u quyidagi talablarga javob berishi kerak: ishontirishning shakli va mazmuni, o quvchilar yosh davriga mos bo lishi lozim (kichik maktab yoshida ertak, rivoyat va fantastik hikoyalar misolida, so ngra esa borliq dunyoni o rganish inson ma naviy dunyosini o rganish); ishontirish o quvchilarning individual xususiyatlariga mos bo lishi lozim. Buning uchun o quvchining haqiqiy hayot tarzini o rganish zarur; ishontirish umumiy tarzdagi qoida va printsiplardan tashqari aniq dalil va misollarni ham o z ichiga olishi zarur (o qitishdan ko rgazmalilikka e tibor berish); ishontirish jarayonida ba zi holatlarda barcha bir xil xabardor bo lgan dalil va xulq-atvorni muhokama qilishga to g`ri keladi. Bu, o z navbatida dalilning haqqoniyligi to g`risidagi ikkilanishlarni yo qqa chiqarishga va umumiy to g`ri xulosa chiqarishga yordam beradi; boshqalarni ishontirar ekan, o qituvchi o z fikriga qat iy ishonishi zarur. Ishontirish jarayonini tashkil etishda o quvchi ruhiy qiyofasining o ziga xosligini e tiborga olish lozim. Buning uchun pedagog o quvchi oliy asab tizimining tipini, uning ta lim-tarbiya va kamolotining rivojlanish doirasini bilishi zarur. Masalan: bola kuchli muvozanatlashgan (sangvinik) asab tizimi tipiga ega bo lsin. Unda tormozlanish jarayoniga nisbatan qo zg`alish jarayoni kuchliroq bo ladi. Bu holda o qituvchi ishontirish jarayonini o quvchi asab tizimini ortiqcha qo zg`alishiga yo l qo ymaydigan, qo shimcha hissiyot sodir qilmaydigan tarzda olib borishi kerak. Fikr, sezgi va irodaviy xislatlar bir butun yaxlitlikni tashkil etgandagina, ishontirish metodi haqiqiy harakatlantiruchi kuchga aylanishi mumkin. Bu metodni qo llashda ishontirish tarkibi bilish, sezgi, hissiyot, xulq-atvorga amal qilish maqsadga muvofiq. Ishontirish natijasi o qituvchining so z mulkiga ham bog`liqdir. Pedagogning so zi va ishi ham bir bo lishi kerak. So z bilan og zaki ta sir o tkazish o qituvchining madaniy saviyasida va o quvchi muloqotida muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki insonning  aql-zakovati, fikr-tuyg ulari, bilimi va madaniyat saviyasi, tafakkuri ma lum darajada so zda ifoda etiladi. Muomala madaniyatida so z aqldan kuch, tildan ixtiyor oladi (Aziz Yunusov). So z bilan og zaki ta sir o tkazishni amalda o z pedagogik faoliyatida qo llovchi o qituvchi o z hissiyotlarini, ijodiy ta sirlanishini boshqarish ko nikmalariga ega bo lishi va o z his-tuyg ularini faqat ta lim tarbiyaviy maqsadni amalga oshirish uchun ifodalashi hamda o quvchi qalbini noo rin so zlar bilan jarohatlab qo ymasligi, so zlarni aniq ifodalashda pedagogik takt normalaridan chiqib ketmasligi lozim. So z qudrati haqida R.Dekartning quyidagi fikrlari o qituvchilarga ham bevosita taalluqlidir:  So zlarning ma nolarini, qudratini odamlarga aniq ifodalab tushuntirib bering, shunda siz insoniyat olamini barcha anglashilmovchiliklarning yarmidan xalos qilgan bo lasiz . O qituvchining imo-ishoralari va yuz harakatlari so z bilan og zaki ta sir qilishni kuchaytiradi. Yuz harakatlari va imo-ishoralar nutqda ovozning baland-pastligi bilan mos kelishi kerak. Ogohlantiruvchi so zlar, notiqlik san ati asosida ta sir etish, vazifani ijro etishga undovchi buyruqlar, ta qiqlangan iboralarni ishlatmaslik, hazil orqali fikrini anglatish, o quvchining erkin mulohazalarini ma qullash yoki nojo ya harakatlari uchun ayblash so zning og zaki ta sir etuvchi komponentlaridir. So z bilan imo-ishoraning va yuz harakatlarining birligi ma lum qilinayotgan axborot hajmdorligi va ta sirchanligini kuchaytirishi lozim. Har qanday sharoitda o qituvchi o quvchilar bilan sinfda uchrashishga maxsus hozirlik ko rishi lozim. Ishontirish metodini qayta tarbiyalash, ya ni qarash va munosabatlarni shakllantirishda qo llash, u yoki bu xislatlarni namoyish qilish zarur bo lgan maxsus vaziyatlar yaratish orqali amalga oshirilishi ham mumkin. Tasodifiy vaziyatlar quyidagi yo llar bilan yaratiladi: darsda o quvchiga kutilmagan savol berish, darsdan tashqaridagi noto g`ri xatti-harakatiga iqror bo lishiga majbur qilish, o yinda esa harakat qilishga undash. Maktab hayotida tasdiqlanganidek, ba zan o quvchi o z imkoniyatlarini ro yobga chiqarishga sharoit bo lmagani uchun ham tarbiyasi og`irlar qatoriga qo shilib qolar ekan. Undan darsda onda-sonda so rashadi: o qituvchi uning bilimiga ishonmaydi, dars paytida unga e tibor berishga vaqtdan qizg`anadi. Agar o quvchiga tez-tez murojaat qilinsa, unga o z fikrini bayon qilish taklif etilsa, uning xulqida shakllanib qolgan stereotiplar asta-sekin o zgara boshlaydi. Uqtirish  kishilarning muloqot faoliyati jarayonida o zaro ta sir etishlari vositalaridan biridir. Uqtirishning o ziga xosligi, inson ruhiyatiga uning o ziga sezdirmasdan ta sir etishi, shaxs psixikasi, tarkibiy tuzilishiga beixtiyor kirib borish va kundalik hayotdagi qiliqlar, intilishlar, motivlar va yo l- yo riqlarda aks etishidir. Har qanday pedagogik ta sir etishda uqtirish elementi mavjud bo ladi. To g`ri tashkil etilgan uqtirish o quvchilarning ongli ravishdagi faolligini oshirishga bevosita ta sir ko rsatadi. So z yordamida o quvchida tetiklik yoki qo rquv, xursandlik yoki xafalik, o ziga ishonch va ishonmaslik, qiziquvchanlik yoki zerikish, boshqalarga ishonish yoki ulardan hadiksirash kabi sezgilarni vujudga keltirish mumkin. O qituvchining yomon kayfiyati to lqin kabi bir zumda o quvchilarni qamrab olishini ham faqat uqtirish bilangina tushunish mumkin. Yoki asabiylashgan xarakterga ega bo lgan guruh rahbari tez orada asabiy holat guruhda muloqot me yoriga aylanib qolganligidan taajjublanadi. O qituvchi tarbiyachi sifatida tarbiyalanuvchi o quvchilarni o zi uchun hamisha tarbiya obyekti deb hisoblashi kerak. Biroq tarbiyalanuvchi o qituvchi-tarbiyachi bilan erkin va ongli munosabatda bo lishga erishsagina, tarbiyaviy munosabatlar samarali xarakter kasb etadi. Tarbiyaviy faoliyatning kommunikativ munosabatlar jarayonida o ziga xos qator qoidalari ham mavjud bo lib, o qituvchi o quvchilarga pedagogik ta sir ko rsatishda ushbu qoidalarni mukammal bilishi lozim:  12-ilova. O qituvchining kommunikativ qobiliyatini rivojlantirish yo llari O qituvchi tarbiyalanuvchilarning o zaro tarbiyaviy ta sirga ega ekanliklarini, ularning o zaro kommunikativ munosabatlari hamda faoliyatlari o rtasidagi bog lanishning mavjudligi, uning samaradorligini belgilashini unutmasligi shart. O qituvchi sinf jamoasiga va alohida tarbiyalanuvchiga pedagogik ta sir ko rsatishida muvaffaqiyatlarga erishishi uchun, o quvchilar orasida o zaro pedagogik munosabatlar tizimini oqilona rejalashtirishi va psixologik muhitni ijobiy tomonga o zgartirishi lozim. To g ri tashkil etilgan va har jihatdan mukammal bo lgan, yosh avlodning qalbi va ongini asrashga, ularni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalashga qaratilgan pedagogik munosabatlar tizimini tashkil etish uchun o qituvchi har bir o quvchi ruhiyatini chuqur bilib olishi, ularning ichki imkoniyatlaridan xabardor bo lishi, axborot berishi, fikr almashishi, ular qayg usini, tuyg ularini tushunishi va hamdard bo lishi zarur. Pedagogik munosabatda muvaffaqiyatlarga erishish uchun o qituvchi: o quvchilar bilan bo lajak munosabatni modellashtira olishi; munosabatda bo ladigan sinf jamoasi xususiyatlarini oldindan bilishi; bevosita samimiy va hamjihatlikka asoslangan munosabat o rnatish; munosabatda ustunlikka ega bo lib, uni demokratik talablar asosida oqilona boshqarish; munosabatning ijobiy va salbiy jihatlarini uzluksiz tahlil etib borishi lozim. O qituvchi kasbiy mahoratida muhim ahamiyatga ega bo lgan insoniy fazilat hamda xushmuomalalikni o zida shakllantirishi uchun muntazam faoliyat olib borishi zarur. O qituvchi pedagogik faoliyatiga oid shaxsiy o z-o zini tarbiyalashning o zaro fikr almashish va aloqadorlikka doir quyidagi tizimlarini tavsiya etish mumkin. Kasbiy faoliyat jihatidan o z-o zini anglashni (muomalada o zaro fikr almashishga doir sifatlarni, ijobiy va zaif tomonlarini aniqlashni) amalga oshirish va shu asosda o zaro fikr almashish asosida o z-o zini tarbiyalash dasturini ishlab chiqish. O z kasbiy faoliyatiga quyidagi yo nalishlarda baho berish maqsadga muvofiq: kishilar bilan bo lgan muomaladan so ng olingan taassurotlarni tahlil qilish, o quvchilar bilan muomalaning so nggi holatlarini o rganib, muomala haqida o zining yutuq va kamchiliklarini tahlil qilish, muomaladagi imkoniyatlaringizni atrofdagilar (o qituvchilar jamoasi, ota-onalar, o quvchilar) qanday baholashi haqidagi tasavvurlarga ega bo lish. O zida insonparvarlikning asosiy xususiyatlarini rivojlantirish yuzasidan ixtisoslashtirilgan o z-o ziga ta sir o tkazuvchi  autogen mashqlar asosida ishlash. O quvchilar va ota-onalar bilan turli jamoat ishlarini olib borish, bundan o zaro fikr almashish faoliyatida ko nikma va malakalar (ma ruzalar, suhbatlar, kamolot yoshlar uyushmalari) hosil bo ladi. So z bilan og zaki ta sir o tkazishda salbiy kayfiyatlarni yengish tajribasini shakllantiradigan va xushmuomalalikni rivojlantiradigan vaziyatlar tizimini yaratish. Xushmuomalalikka milliy an ana va urf-odatlarimiz, o zbekona muomala madaniyati, milliy ma naviyatimiz nuqtai nazaridan yondashish. O z ona tilida puxta, lo nda va jarangdor so zlar tuza olish va uni nutqiy mahorat bilan ifodalash ta lim muassasalarida o rganilayotgan har bir fan o qituvchisi uchun eng zarur kommunikativ qobiliyatlardan biridir. Taklif etilgan ushbu tizim asosida pedagogik faoliyat olib borish o qituvchi kasbiga oid shaxsiy fazilatlardan biri bo lgan insonparvarlik va xushmuomalalikni shakllantiradi. O qituvchi kasbiy faoliyati davomida nutqidagi so z qudratini takomillashtirib boradi. U o zbek tilining boy imkoniyatlaridan unumli foydalanish orqali so z boyligini go zal, ravon, ifodali, ta sirchan bo lishiga intiladi. Zero, go zal va ta sirchan so zlay bilish ham san at. Bu san atdan bebahra bo lgan o qituvchining kasbiy mahorati shakllanmaydi. Qaysi fanni o qitishdan qat iy nazar, o qituvchining asosiy quroli so z boyligidir, u so z qudrati asosida kommunikativ qobiliyatini namoyish etadi. 13-ilova Talabalarning mavzu yuzasidan savollarga javob beradi. Muloqot nima? Kommunikatsiya deganda nimani tushunasiz? Ijtimoiy pertsepsiya nima? Interaktsiya nima? Kommunikatsiya deganda nimani tushunasiz? Kommunikativ qobiliyat tushunchasining ko nikma va malakalar bilan bilan qanday aloqadorligi mavjud? So zsiz insonga ta sir etish mumkinmi? Siz o quvchingizga ta sir ko rsatmoqchi bo lsangiz qanday usullsrdan foydalangan bo lar edingiz?     Pedagogik mahorat Pedagog shaxsining insonparvar yo nalganligi Kasbiy bilimlar Pedagogik qobiliyat Pedagogik madaniyat va texnika Intellektual madaniyat; siyosiy madaniyat, axboriy madaniyat; mustaqil fikrlash madaniyati; muloqot madaniyati; nutq madaniyati; pedagogic odob; o z-ozini boshqara olish; birgalikdagi hamkorlikdagi faoliyat Akademik; didaktik; gnostik (bilishga doir); kommunikativ; tashkilotchilik; pertseptiv; prognostic (bashoratga doir); suggestiv; ekspressiv; kreativ Falsafiy, sotsiologik, ijtimoiy va metodologik,: psixologik-pedagogik: maxsus (ma lum fanga doir); metodik (fanni o qitish metodikasi); kompyuter savodxonligi; lingvistik kompetentlik Inson va uning qiziqishlari, ehtiyojlari va xohish-istaklari oily qadriyat; milly g oya va mafkura asosida mustaqil fikrlovchi shaxsni shakllantirish; fuqarolik va vatanparvarlik; ijtimoiy hamkorlik ma naviy va axloqiy yetuklik; tolerantlik: mehr va muhabbat. O QUVCHILARGA PEDAGOGIK TA SIR KO RSATISHDA O QITUVCHI AMAL QILADIGAN QOIDALAR tarbiyaning aniq bir maqsadga qaratilganligi tarbiyaning hayotiy faoliyat bilan bog liq hodisa ekanligi shaxsni jamoada tarbiyalanishida o ziga xos xususiyatlarini e tiborga olish tarbiyalanuvchi shaxsga nisbatan talabchan bo lish va uning shaxsini hurmat qilish tarbiyalanuvchining yosh va o ziga xos xususiyatlarini hisobga olishi tarbiyaviy ishlarning izchilligi va muntazam olib borilishini ta minlash X hjln02   2 J Z b p z   &((*  |!~!!!r&**+X>زز؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟%h$hB,B*CJaJmH phsH %h]_ChB,B*CJaJmHCphsHC%h:XhB,B*CJaJmHCphsHC%h$hB,B*CJaJmHCphsHC(hh5B*CJaJmHCphsHC> 4jXTNlJ.\ $7`7a$gdB,$d^`a$gdB, $`a$gdB, $`a$gdB,\ l  " d ,n,~$ & F Tn^`a$gdB,$ `a$gdB,$ & F ^`a$gdB,$ & F n^`a$gdB,$ & F hn^`a$gdB, $`a$gdB,, !#$)+39@$ Sn`a$gdB,$ & F n^`a$gdB,$ & F n^`a$gdB,$ `a$gdB,$ & F Tn^`a$gdB,X>L@N@@XKjKTLVLtLzL|L~LLMMMzVٶ٣~iTA.%h$hB*CJaJmHCphsHC%hsh{B*CJaJmHCphsHC(hh{5B*CJaJmHCphsHC(hh5B*CJaJmHCphsHChB*CJaJmHCphsHC(h$hB,6B*CJ aJ mHCphsHC%h$hB,B*CJ aJ mHCphsHCjhB,UmHnHu(h$hB,5B*CJaJmHCphsHC%h$hB,B*CJaJmHCphsHC%h$hB,B*CJaJmH phsH @DCDHTLXLZL\L^L`LbLdLfLhLjLlLnLpLrLtLvLxLzL$ Sna$gdB, $  a$gdB, $  a$gdB, $7`7a$gdB, $`a$gdB,zL|L~LLLLLMMTvUVV@Wyy$ & F" h^`a$gd$ & F! h^`a$gd $7`7a$gd gd{ $ a$gd $ a$gd gd $ a$gdB,$ Sna$gdB, zV|V W Wx`z`aad dkkkkk4lflhljl4m6mRmTmmmdofoٱyfVCVCVCf%h$hXB*CJaJmH phsH hXB*CJaJmH phsH %hhXB*CJaJmH phsH hX5B*CJmH phsH (hXhX5B*CJ aJmHCphsHC$hXhX5B*CJmH phsH $hXhX5B*CJmHCphsHC(h$h6B*CJaJmHCphsHC%h$hB*CJaJmHCphsHC%h$hB*CJaJmH phsH @WWnZ^\_`bcdfkkkhljl $ a$gdX $ a$gdX$a$gd$ Sn7`7a$gd$ & F$ Sn7^`7a$gd $7`7a$gd$ & F# h^`a$gdjlllm6mmTnndofohojolonoporotovoxozo|o gd{$ na$gdX$ & F% a$gdX$ & F% n^`a$gdX$ & F% na$gdX|o~oooooooooooopp:pu@uLuNu`ubujulu|u~uvvLvNvtvvvvvvvw ww w"wŸŨŨh` hB,5CJaJmHCsHChB,5CJaJmH sH hB,5CJaJmHCsHChj#(hV7(hj#(CJaJhj#(CJaJhj#(CJaJmH sH h9Ohj#(CJaJBtvvwwwwdxfxhxyyyy6z8zzzzz gd{gdB, & F hh^hgdB,$a$gdB,$a$gdj#("w.w0wBwDwHwJwZw\w^w`whwjw|w~wwwwwwwwwwwwwwwxxxx&x(x2x4xBxDxPxRxbxdxfxhxvxxxxxxxxxxxxxxxxyy yŹŹŹŹhRhB,mH sH h` hB,CJaJmHCsHChB,CJaJmHCsHChB,h<>hB,5mH sH hB,5CJaJmH sH h` hB,5CJaJmHCsHChB,5CJaJmHCsHC> y"y0y2yByDyVyXyfyhylynyxyzyyyyyyyyyyyyyyyyyyzz&z(z4z6z8zLzNzbzdzxzzz~zzzzzzzzzzzzz%hsh{B*CJaJmHCphsHChi\7hB,hB,CJaJmHCsHCh` hB,CJaJmHCsHC8,1h. A!"R#n$n% $$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytP V$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$If!vh#v#vu:V l t 6Py 0655uytM$$IfP!vh#v$ #v:V l4 t0(6+5$ 5aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4P t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4 t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4@ t0(6+5$ 5x5x aPytyQ $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4= t0(6+5$ 5x5x aPytb $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4u t0(6+5$ 5x5x aPytg $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4y t0(6+5$ 5x5x aPytz $$IfP!vh#v$ #vx#vx :V l4_ t0(6+5$ 5x5x aPytg @s666666666vvvvvvvvv66>6666666666666666666666666666666666666666hH666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666662 0@P`p2( 0@P`p 0@P`p 0@P`p 0@P`p 0@P`p 0@P`p8XV~ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@ 0@PJ_HmHnHsHtHF`F p`1KG=K9CJPJ_HaJmHsHtH^^ Vnl 03>;>2>: 1$<@&5CJ KH OJQJ\^JaJ dd 2w 03>;>2>: 2$<@&$56CJOJPJQJ\]^JaJ\\ p` 03>;>2>: 3$$ @&a$5;CJ,aJmHCsHCBA B A=>2=>9 H@8DB 0170F0Xi@X 01KG=0O B01;8F04 l4a .k . 5B A?8A:0 tC@t p`A=>2=>9 B5:AB A >BABC?><$S`Sa$CJOJQJaJmHsHl/l p`A=>2=>9 B5:AB A >BABC?>< =0:OJPJQJ^JaJtH@@@ p`  170F A?8A:0 ^m$lR@"l p`A=>2=>9 B5:AB A >BABC?>< 2dx^mHsHl/1l p` A=>2=>9 B5:AB A >BABC?>< 2 =0:CJPJ^JaJtHVP@BV p`A=>2=>9 B5:AB 2 dxCJaJmHsHV/QV p`A=>2=>9 B5:AB 2 =0:CJPJ^JaJtHZ/aZ p`03>;>2>: 3 =0:"5;CJ,PJ^JaJmHCsHCtHHrH Y "5:AB A=>A:8CJaJmHsHtH>/> Y"5:AB A=>A:8 =0:PJ2& 2 Y =0: A=>A:8H*RR G "5:AB 2K=>A:8CJOJQJaJmHsHtHT/T G0"5:AB 2K=>A:8 =0:CJOJPJQJ^JaJ\/\ 2w03>;>2>: 2 =0:$56CJOJPJQJ\]^JaJ<B< 2wA=>2=>9 B5:ABxJ/J 2wA=>2=>9 B5:AB =0: CJPJaJZ/Z Vnl03>;>2>: 1 =0:"5CJ KH OJPJQJ\^JaJ J J !Vnl86=89 :>;>=B8BC; E$P/P Vnl86=89 :>;>=B8BC; =0: CJPJaJ4) !4 Vnl><5@ AB@0=8FK8U 18 Vnl0 8?5@AAK;:0 >*ph^^ Vnlp 3;02;5=85 1$$ % a$CJOJPJ QJaJnHtH`` Vnlp 3;02;5=85 2% :% G]GCJOJPJ QJaJnHtH<>b< 'Vnl0720=85&$a$ 5CJ$\D/qD &Vnl 0720=85 =0:5CJ$PJ\aJ~~ Vnl !5B:0 B01;8FKA:V(0a(PJ LL *Vnl5@E=89 :>;>=B8BC; ) E$R/R )Vnl5@E=89 :>;>=B8BC; =0: CJPJaJfQf ,VnlA=>2=>9 B5:AB 3+$5$7$8$9DH$a$5CJ^JnHtH^/^ +VnlA=>2=>9 B5:AB 3 =0:5CJPJ^JaJnHtHD^D Vnl 1KG=K9 (251)-dd[$\$22 Vnlajus.dd[$\$TV T Vnl@>A<>B@5==0O 38?5@AAK;:0 >*ph>' > Vnl=0: ?@8<5G0=8OCJaJDD 2Vnl"5:AB ?@8<5G0=8O1CJaJF/!F 1Vnl"5:AB ?@8<5G0=8O =0:PJ@j@ 4Vnl"5<0 ?@8<5G0=8O35\J/AJ 3Vnl"5<0 ?@8<5G0=8O =0: 5PJ\~ ~ Vnlp03>;>2>: >3;02;5=8O5$d@& %B*CJKHOJQJ^JaJph6_tH ^b^ Vnl =0: =0: 6d$CJOJPJ QJ^JaJmH sH tH \r\ Vnl =0: =0: 7d$CJOJPJ QJ^JaJmH sH tH  VnlP!@54=OO A5B:0 3 - :F5=B 3,:V80jQ@ ݬjQ ݬjQ Yj; YjQ YjQ Y 448pCJOJQJaJtH 56\]ph56\]ph56\]ph56\]phNN Vnl&25B=>9 A?8A>: - :F5=B 5:V9j@ jQ j  j  s 449EB*PJph5\5\5\phs 5\ph Vnl!@54=OO 70;82:0 1 - :F5=B 5-:V:0xxxxxj%@ jj jDxxxxjQxxxx K44(:fdfd6PJ5\5\5\5\ph Vnl!@54=OO 70;82:0 1 - :F5=B 1-:V;0{{{{{j%@ jj jD{{{{jQ{{{{ O44(;fdfd6PJ5\5\5\5\ph VnlP!@54=OO A5B:0 3 - :F5=B 6,:V<0jQ@ ʢjQ ʢjQ Fj; FjQ FjQ F 44<`PJ56\]ph56\]ph56\]ph56\]ph Vnl!@54=OO 70;82:0 1 - :F5=B 6-:V=0tttttj%@ jj jDttttjQtttt F44(=fdfd6PJ5\5\5\5\ph Vnl!25B;K9 A?8A>: - :F5=B 5:V>0KKKKj.@KKKKj.KKKKj.KKKKj K44(>fdfd6PJ5\5\5\5\ph Vnl!25B;K9 A?8A>: - :F5=B 3:V?0YYYYj.@YYYYj.YYYYj.YYYYj Y44(?fdfd6PJ5\5\5\5\phPK![Content_Types].xmlN0EH-J@%ǎǢ|ș$زULTB l,3;rØJB+$G]7O٭VM]D.L=d{}|[E\ ~<ژQqfU?spL٤{f_XuJS4S.OUo9Vj\4/ 5|@ x yRxJ5|l{U@!%Wbd+{ji|jȪMN1b8nEK` )$vlGh J\" qbaP*t e+=u"60Ҭ%O`׆$?2 CjWO|sx_<8sȰn~t7/~asOs;V /xOLжs2sB`2ɛYCDtf<(Fr Ȃka37A&SA,/bXbE94'O:BL'2A*E@ccƖ$Ĉ$pn5$}mT /3AȷNQ۪xD]|S#T沏"do t\ Sts͕֫%"ȋ=[tDK1f;A #qc?;Pȹʄ ;D~b‘Xl=DTh{v훐&3I-$A$ AP+{+,5~5@- l؀5\0',DP)M"*o3GӨW,*`zR;F Z$TdTO!yux\ח)5P4cq\ݪ6XW ;{ RdhpG. [`Dm ?L.ڈijgiŭXA8 +$L2@iFdӏVXU'KK6tឳM5%W2CmP1LȖҘ沫oT5#: Ѽb•gtԧ,ڧ!ZHp{,Tf]#pd}&˞iv3fXXk!M;|*ݫ[_h>!,~{Q[NfPeXj|qەe=: jhTVG%Q۾цS*J%L$6D='Ienb~k3MHýS^P\wr^+j~k~vttkځMxvf ARgY+h P֟"#$%789:;<=ARgY+h P ֟ b ATBH !V#w& )].J0V123H;9<=>?@(CDZGIUbY^ kuuaهT8h2b&|PPpt$Hȼh~  J&_KfjmBrwXX>zVfos"w yz     !"#$&'()*+,-./012345678:;<=>@CEIKLMOPRT4 ^ AZ!S"""%#U#(&<&''')+,-\.//K00{12Z3|3= @8Q^uuqN &@HWj|v< \,@zL@Wjl|otz %9?ABDFGHJNQSU8>&>@BB +  q>qBB ,  %>%a   "e( - H||"@C??0 1"h  ?PK!8[Content_Types].xmlAN0EH%N@%邴K@`dOdlyLhoDX3'AL:*/@X*eRp208J妾)G,R}Q)=HiҺ0BL):T뢸WQDY;d]6O&8* VCLj"󃒝 yJ.;[wIC_ :{IOA !>Ø4 p;fɑ3׶Vc.ӵn(&poPK!8! _rels/.relsj0 }qN/k؊c[F232zQLZ%R6zPT]( LJ[ۑ̱j,Z˫fLV:*f"N.]m@= 7LuP[i?T;GI4Ew=}3b9`5YCƵkρؖ9#ۄo~e?zrPK!N0BĪ8drs/e2oDoc.xml[뎛F_1o;Qg*f T73emۻ- 3|ߙ3_r0r4UIʈyN/Lc𝪔d .zo t 7d՛5ӄW4uqʛ74^MMB[.`q9"YJ_چ*\4][*-^5=3ecdz#263eYMFƅexbJ]A)mƦJIi7~|8l Ukim[+ ]*`<ꀖ%2In_Z@`@([E[ 8-X\^SnjA;ۀee gqMBӋR4G?fuajX@aobh58NJ16D%.tvmѹŸ4{$'B+GƁ Z_[#όVeQW{Ml047oqkkn6 k)\kh'ӆ\},m JRԙ*B2UH G|݈ئ GS!ոw's81vؖ5{ȡE? lw-m{HE`"䲛؎㪁, 9Tsl${=T.8bޔ{^{X)ئRl=( ,T:1  kK. D$\ҕ7R[aA}`X̾G#uǼΐB Iy\(G~zoakR.ɻm l6Gi.Zhl K##0h ͸YI)H7AJA[Oݒy zq/''T.Jp3jz]Bڂ-,pi)T6eV!E:uQeDY RٌlGkf[*Bb<Bu_ 6t?@U Hjb9o NF&y5st;m>7zp2|Z;J$irqmr9oMn^o=FnmR9߽ kxܛ?w-WswԧCg&B8C9wPK! drs/downrev.xmlLAK@aݤ!lJ)xfIhv6dIOxb=N8֑x@iVux{ZAѝ#TpEйq}VЄRAH`us嶓(ʤ-B{6X}&_ҏ]J=>̛?|FBƋN2I8 I3ҘQA B~PPK-!8[Content_Types].xmlPK-!8! /_rels/.relsPK-!N0BĪ8.drs/e2oDoc.xmlPK-!  drs/downrev.xmlPK < . Npo?AutoShape 3#"ÞPK!%[Content_Types].xmlN &jZcL՘L[b;;^k7i3$.+)mp{-߷Oŝ :3-@r\^}Fr9+EvP" O&z0=U6`E^2dSЙ1_$ Fa.]ZGoMfR5RJv44HW!կ |OjR~6c(hXWNT6/zOpJ\[|JWjPK!3X _rels/.rels=k1 B%C)%l!}d$sM}LWu^ /B Npo?AutoShape 4#"àPK!%[Content_Types].xmlN &jZcL՘L[b;;^k7i3$.+)mp{-߷Oŝ :3-@r\^}Fr9+EvP" O&z0=U6`E^2dSЙ1_$ Fa.]ZGoMfR5RJv44HW!կ |OjR~6c(hXWNT6/zOpJ\[|JWjPK!3X _rels/.rels=k1 B%C)%l!}d$sM}LWu^ٷaw߻BafaVF>t,[ǟD{Ǥ` |[[  T`b )Ccb8y-$}+{^~dY.-v 3W>xj'<핚okZA+PK-!%[Content_Types].xmlPK-!3X 1_rels/.relsPK-!3/A9.drs/connectorxml.xmlPK-!5<drs/downrev.xmlPK jr kB 3B Tpo?AutoShape 8#"ÞPK!%[Content_Types].xmlN &jZcL՘L[b;;^k7i3$.+)mp{-߷Oŝ :3-@r\^}Fr9+EvP" O&z0=U6`E^2dSЙ1_$ Fa.]ZGoMfR5RJv44HW!կ |OjR~6c(hXWNT6/zOpJ\[|JWjPK!3X _rels/.rels=k1 B%C)%l!}d$sM}LWu^fk!"k(hvO>ңH!rT`bs)Cmb8q7-}#g \dٷrj0PWݭaY8 כUKNdi{JxPK-!%[Content_Types].xmlPK-!3X 1_rels/.relsPK-!3/A9.drs/connectorxml.xmlPK-!+!ռdrs/downrev.xmlPK r B 5B Vpo?AutoShape 10#"ÜPK!%[Content_Types].xmlN &jZcL՘L[b;;^k7i3$.+)mp{-߷Oŝ :3-@r\^}Fr9+EvP" O&z0=U6`E^2dSЙ1_$ Fa.]ZGoMfR5RJv44HW!կ |OjR~6c(hXWNT6/zOpJ\[|JWjPK!3X _rels/.rels=k1 B%C)%l!}d$sM}LWu^ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!T}drs/downrev.xmlDOK0 07MȢ(UVЌm&jo||Y:S G s+.kˤm"KPA}H mwA`[H3Z~Eѷ4Xqh(MIp7 xƿʶE:S.0?/PK-![Content_Types].xmlPK-!1_a ._rels/.relsPK-!3/A9)drs/shapexml.xmlPK-!T}drs/downrev.xmlPK "e(  r 8   d1$?`1??Rectangle 133" ÐPK![Content_Types].xmlJ0*miG]`Hm6 Xwt?. g#Wi3E).+7 >ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!%odrs/downrev.xmlDOM0 ,xT*]Q({-6nko<̗EKW  `deRGSm6 !STPФR$~h]3"t1r$iPbC[v7 Χ6L ӟ3hE D./VcxPK-![Content_Types].xmlPK-!1_a ._rels/.relsPK-!3/A9)drs/shapexml.xmlPK-!%odrs/downrev.xmlPKu  e(*   s 9   帷dٕ1b$#1??Rectangle 143" ÑPK![Content_Types].xmlJ0*miG]`Hm6 Xwt?. g#Wi3E).+7 >ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!)Ldrs/downrev.xmlDOMk@*RIx(xl0;[(69h[q7ĕ >?W> kly&O[LL2"OQ K!~:}bqᶕ$YK  Ufeޏ2wye^\Jͦch ?K<@~PK-![Content_Types].xmlPK-!1_a ._rels/.relsPK-!3/A9)drs/shapexml.xmlPK-!)Ldrs/downrev.xmlPKu e(  u :   d֛1Na(1??Rectangle 153" ÓPK![Content_Types].xmlJ0*miG]`Hm6 Xwt?. g#Wi3E).+7 >ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!Edrs/downrev.xmlDOM0/{Y4QH5 {Xd]flͤ4vFX<̗DK/k ̙s ǟ` dcKSM!"OQCBJ鳂,#wvaK=JJŒcC5m ʮ}֟4~G~%'j"P'% OPK-![Content_Types].xmlPK-!1_a ._rels/.relsPK-!3/A9)drs/shapexml.xmlPK-!Edrs/downrev.xmlPKu e(2  v ;  d1?1Q1??Rectangle 163" ÔPK![Content_Types].xmlJ0*miG]`Hm6 Xwt?. g#Wi3E).+7 >ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!"drs/downrev.xmlDOMk@ e^n*Z%uhQzQ:d`v6n5wyY:[3ri .T߽ |@X;&ajwO:1} LM*/ Y#G˵Cm)unk9Ngi`Pq1k39O̙ZA"PZS?PK-![Content_Types].xmlPK-!1_a ._rels/.relsPK-!3/A9)drs/shapexml.xmlPK-!"drs/downrev.xmlPKu e(j r <  d1 Xg1??Rectangle 173" ÐPK![Content_Types].xmlJ0*miG]`Hm6 Xwt?. g#Wi3E).+7 >ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!^drs/downrev.xmlDO=k0 9LD !nd;mbڪ}(t!^|gYz Q2)%i4V)} BJ_dЯ@uCM/_,;N -tjU?Fwf<^x t=oz^D% wPK-![Content_Types].xmlPK-!1_a ._rels/.relsPK-!3/A9)drs/shapexml.xmlPK-!^drs/downrev.xmlPKu e( r =  Դd1G1??Rectangle 183" ÐPK![Content_Types].xmlJ0*miG]`Hm6 Xwt?. g#Wi3E).+7 >ON ޑ1ˋz "+R RhB.} /<^ITխ%rHK4uK~I0xM e`|X}đ I`߽N4aG2$RKIZ)4(M9`ctB{m:f@`3n|O,ܗr޾jxR0T ,0@}WBLǬ5vPK!3/A9drs/shapexml.xmlQ(K-*ϳU23PRHKOKU qӵPR(.IKIKUL-VPK!bdrs/downrev.xmlDO˪0_i]\Ec3fRXAp7٢3hqe0AY]rt\N@8L `10{j>!] DJd mMm \!TrE`ɡVe(\/'fxԠ- ?HINOUV[\dirsz|@B`luv}~   !.0;<EFHIOPUVgqrxy~ 25DKdkz~      # $ , - 3 7 @ A J K R S ] ^ ` a n p y z ~        - C S ` h v y { / ; o q  $ O R "#%&+,56;<BCHISTabjpyz 15V^uv{|  !#./78ABIJOQVWdfnovw|}]_ijuv  !&'/07:DEKY^_lmsu{|$)67=>IJWXablmrt}~ &+2<E[ijtvz $OQR\hiklqrz} #,3456<?KMYZ\]bcks%6?@GHRSUVcenostvw|}/:MOPRX[ghjkpqy|  !45} !#+,78BCHIRUXZGIST_`ijsu|}  !'23CEKLZ[abdfmnxy !*1:;FGMNVW_dmnpqz{  )*,-:<EFJKMNST]^cdjkpqy~    # / 0 < = K L T X Y e f m n r x ! !!!#!3!5!@!G!I!P!R!S!^!_!j!k!z!|!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!"""""!","6"7"<"="?"@"I"J"U"V"Z"["g"h"q"r"|"}"""""""""""""""""""""""""""""## # ######(#0#9#C#J#T#_#f#o#r#z#|##################$ $ $ $$$3$:$F$N$O$T$W$\$d$s$~$$$$$$$$$$$$$$$$$% %%%%%)%*%2%S%_%`%h%l%u%~%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%&& & &&& &"&0&1&=&@&B&G&I&J&N&O&T&Z&]&_&d&}&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& '''''!'''('.'7'?'@'J'P'W'X'`'c'f'g'o'r'y'z'''''''''''''''''''''''''''( (((($(,(1(8(9(E(F(W(X(\(](_(`(m(n(y(z((((((((((((((((((((((((())))")#)0)3)A)B)T)X)_)`)k)r)x)y))))))))))))))))))))))))))**** *)***0*1*<*G*J*K*S*T*a*b*i*j*l*m*w*z*}***********++=,D,E,J,K,Y,Z,c,e,j,k,p,q,y,{,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,-- - -----(-)-3-4-<->-C-D-I-K-R-T-Z-[-^-_-m-o-v-w-~--------------------------------........&.'.2.3.:.;.C.D.K.L.R.T.....//H0P000111222\3d33333^4b444445555$5,5.545>5C5D5J5K5M5O5V5W5a5i5s5v5}5~5555555555555555555566q7~777'858>8I888888888 999999 ::=:I:[:^: ;;^;h;;;#<%<3<><H<J<0=8===>$>)>9>>>????@@@@AA~BBBBCCCCCCCCCCCCCCCDDD DDDD&D'D0D1D2D7D8D:DDDEDQDRDYDZD`DeDmDnDsDtDyDzD|D}DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDEEEE EEEEEvEEEEEEEEFF:GHGUG\GGGH H:HAH:I@I:J>J:K?KKKL!L.L6L:LALgLqL:M>MUM\MxMMMM:N@N:O?O:P?PnPtP:QT:U@U7VIVVVVV:W]]]]]7^D^H^Q^^^^^__:_C_V_\____`0`9`:`=`H`T`````!a,a:aBaaa:bAbbb:c>c:d>de/e:e?eee:fqDqKqNqSq`qbqiqpqzqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqrrrr!r&r1r4r9r>rFrLrPrWr_rgrirtrxr~rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrssssss#s,s/s1s6s>sAsGsJsMsRsUs[s`sesrstsvs|sssssssssssssssst ttt&t-t6t?tItMtVtbtitqtttyttttttttttttttttttttttuuuuuu"u#u'u-u=uFuPuUu]ueuqutuxuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuvvvvvv)v4v=vBvDvLvNvSvbvhvpvtvyvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvw wwww$w2w8w=w>wHwPwWwXw^wewswtwwwwwwwwwwwwwwwwwwxxxx#x-x2x?xAxLxQx[x]xfxpxrxtx~xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxy yyyyy#y(y*y+y0y7y>yAyGyOyWy]y_ydykylyqytyxyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyz zzz!z&z*z4z?zKzPzVzezkzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz{ {{{{&{1{2{5{={A{L{Q{R{\{d{p{q{w{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{| |||| |"|)|0|4|<|C|H|N|P|Q|Z|^|h|m|r|t|{|||||||||||||||||||||}}} }&}-}5}8}B}J}N}[}h}v}~}}}}}}}}}}}}}}}~ ~~~~(~*~+~9~D~J~T~a~d~i~p~y~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ $%(-6:BFKUW[_fhilrtx~)*-039CJZ\_fqtyŀƀʀЀҀ؀݀ ",1;<COQV^irt}ÁƁ́ҁԁՁ߁ !&-/8=HQSXZbgpy}Ȃςׂ߂ "',-0:<=BJOUbfjq{|Ƀ̓ڃ &-/:<DNSUVYcekxɄЄԄڄ *.45;DFKSX`hpt˅υӅ؅څ $',8>KWYfntz~Ɔ͆ӆ'.0?F_a-4p{em(1Zbӑԑr}U[۔ݔ7COV;GBP"CJL} ͧا sHSpvyǫӫ%.io ^euzVaott Hux#.#/½˽̽ܽݽ #&(347:#%#*bd#7#+#)#,#%#%NW#0:F#%v#1#%Ue#'Ta "'"%"*"3sx"&"1CH"%"'"& "("'"(02"%<A"$"#+,129:AD"$]l"+ &"'.4 "&"'.9bkvwX_OTEF,.57  R$S$[$\$e$f$$$$$%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%&& &&&&"&$&/&0&>&?&E&F&M&N&P&Q&c&d&m&n&r&s&w&x&}&~&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&'' ' '''''''!'"'''('6'7'>'?'I'J'P'R'X'Z'h'j'q's''''''''''''''''''''''''''''''((( (((((("(#(%(&(0(3(4(@(A(C(O(P(W(Z(`(a(h(i(o(p(x(K2n2r222n3r333n4t4445)5n5y5J6L6n6x666n7r7n8q8n9v9n:q:::7;9;n;u;;;;;n<x<==n=w=V>b>n>z>n?t?n@r@:A;AnAyAOB^BnBrBBBKCRCnCsCCCCC DDkDuDAEBEkEnEkFpFkGpGGGkHrHkInIIIIIIIJJRRijwx٘ۘ  -/023568:ԟן.}01PQgi J B_`23{ { } / 1 O P 1_iPQ[}>+5NOZ|!"UInp*,KM " X d e !!!!!! "#`#a##### $ $O$P$$$$$%%%%S%U%%%&&''****<,Z,j,T...G0H011[3\333]4^444555555q7r799=:>:;;;;H<J<??@@}B~BCCCDDeDmDDDDDEuEvEHHKKMMmPnP6V7VXXZZ[[5]6]7^8^0`1`~aabbeeIhJhjjmmmmmmooqqqqqqrrssKsMsOuPu{{7}8}xyрҀ+,PQ|}&'$'/0_a,-opef()Z[ڔ۔79:;AB"CKLͧΧstHIVWoqtv vxcdNO:;vw#$UVTVsuCE 02<>:AD]_ ".0./bcvwOPEF,.67jk n%&|}rsFG=>MNbc         t#ST}~NO56jkrsS!T!!!""""""P$$$$%%r's'))>+?+*.+...//00J2K2334455w5y5J6L666::;;;;==V>W>:A;AOBPBBBCCAEBEGGIIIIIIZL[LLLPPRRSSTTTT-U.UTUUUwUxUBWCWWWXXpYqYZZ\\#^$^__K`L`aacccceeeeWfXfffUgVggg5h6h~hhhiiajkjkklmmnnvowoTpUpMqNq-r.ryrr[s\sjtktttuuu>vEvwwIxKxix^|_|@AɄʄ(*oq ^`HIWXޔߔ_aijce-:ן33333333333333333333333333333333333333-B`MNY(PQ{Oz|#X e #"+"%%,-3\3Ҁ,Qp Hx7.7  S$\$@;A 3-/023568:KMy{7cԟןQR~"$$--vv R$S$U$\$\$IIIij!,-/023568ן&0X=nUrq4n^Rb %ZbMq ;~*E\$e:dq\hTEDa%VL ''>c(+4#hH0:\F2zrGc5V\Tmtl7~6I7T#yt{@HR]0VByKG GjMN&[:Q}l=I Wtse fk "sGtx@G\uz8uNyx;y6_zԑj}  -^-`CJaJo()^`. L^ `L. ^ `.m^m`.=L^=`L. ^ `.^`.L^`L.OJPJQJ^Jo( ^`OJ QJ ^J o(o  ^ `OJ QJ o( w ^w `OJQJo(G^G`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( ^`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o()^)`5o(. ^`hH.  L^ `LhH.  ^ `hH. i^i`hH. 9L^9`LhH.  ^ `hH. ^`hH. L^`LhH.# ^# `CJo(.^`.pL^p`L.@ ^@ `.^`.L^`L.^`.^`.PL^P`L.^`CJo(.^`.pL^p`L.@ ^@ `.^`.L^`L.^`.^`.PL^P`L.z^`zo(.hhhhhhhh ^`OJQJo(pp^p`OJ QJ ^J o(o @ @ ^@ `OJ QJ o( ^`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( ^`OJQJo(PP^P`OJ QJ ^J o(o   ^ `OJ QJ o(h##^#`OJQJo(hHh^`OJ QJ ^J o(hHoh  ^ `OJ QJ o(hHh^`OJQJo(hHhcc^c`OJ QJ ^J o(hHoh33^3`OJ QJ o(hHh^`OJQJo(hHh^`OJ QJ ^J o(hHoh^`OJ QJ o(hH hh^h`OJQJo(88^8`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(   ^ `OJQJo(  ^ `OJ QJ ^J o(o xx^x`OJ QJ o( HH^H`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(0^`0o(.88^8`.L^`L.  ^ `.  ^ `.xLx^x`L.HH^H`.^`.L^`L.h| | ^| `OJQJo(hHhLL^L`OJ QJ ^J o(hHoh^`OJ QJ o(hHh^`OJQJo(hHh^`OJ QJ ^J o(hHoh^`OJ QJ o(hHh\\^\`OJQJo(hHh,,^,`OJ QJ ^J o(hHoh!!^!`OJ QJ o(hH,,^,`o(. ^`OJQJo( L ^ `L.  ^ `.ll^l`.<L<^<`L.  ^ `.^`.L^`L. #0#^#`0hH) ^`hH. pp^p`hH. @ @ ^@ `hH. ^`hH. ^`hH. ^`hH. ^`hH. PP^P`hH.^`OJPJQJ^Jo(-^`OJ QJ ^J o(hHo  ^ `OJ QJ o(hH\ \ ^\ `OJQJo(hH,,^,`OJ QJ ^J o(hHo^`OJ QJ o(hH^`OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHoll^l`OJ QJ o(hHhh^h`o(.^`o(.a^a`.1 L^1 `L.^`.^`.L^`L.q^q`.A^A`.L^`L. ^`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o   ^ `OJ QJ o( \ \ ^\ `OJQJo(,,^,`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( ^`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ll^l`OJ QJ o( hh^h`OJQJo(88^8`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(   ^ `OJQJo(  ^ `OJ QJ ^J o(o xx^x`OJ QJ o( HH^H`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( hh^h`OJQJo(88^8`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(   ^ `OJQJo(  ^ `OJ QJ ^J o(o xx^x`OJ QJ o( HH^H`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(@OJQJ^Jo(hH-^`OJ QJ ^J o(hHo  ^ `OJ QJ o(hH  ^ `OJQJo(hHxx^x`OJ QJ ^J o(hHoHH^H`OJ QJ o(hH^`OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHo^`OJ QJ o(hH0^`0o(.hh^h`.8L8^8`L.^`.  ^ `. L ^ `L.xx^x`.HH^H`.L^`L.h^`OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHopp^p`OJ QJ o(hH@ @ ^@ `OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHo^`OJ QJ o(hH^`OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHoPP^P`OJ QJ o(hH))^)`o(.^`. L ^ `L.  ^ `.ii^i`.9L9^9`L.  ^ `.^`.L^`L.^`OJPJ QJ^Jo(-^`.pp^p`.@ @ ^@ `.^`.^`.^`.^`.PP^P`.^`OJPJQJ^Jo(-^`OJ QJ ^J o(hHop^p`OJ QJ o(hH@ ^@ `OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHo^`OJ QJ o(hH^`OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHoP^P`OJ QJ o(hH ^`OJ QJ o(^`OJ QJ ^J o(o p^p`OJ QJ o( @ ^@ `OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( ^`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o P^P`OJ QJ o(hh^h`OJPJQJ^J)88^8`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(   ^ `OJQJo(  ^ `OJ QJ ^J o(o xx^x`OJ QJ o( HH^H`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(hh^h`OJPJQJ^J)88^8`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(   ^ `OJQJo(  ^ `OJ QJ ^J o(o xx^x`OJ QJ o( HH^H`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(z^`zo(.0^`0o(..0^`0o(...8^8`o(.... 8^8`o( ..... `^``o( ...... `^``o(....... ^`o(........ ^`o(.........uOu^u`OOJPJQJ^Jo(-^`OJ QJ ^J o(hHo  ^ `OJ QJ o(hH  ^ `OJQJo(hHll^l`OJ QJ ^J o(hHo<<^<`OJ QJ o(hH  ^ `OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHo^`OJ QJ o(hH)^)`o(.>^`>CJo(..0^`0CJo(...0^`0CJo(.... ^`CJo( ..... ^`CJo( ...... a`^a``CJo(....... a`^a``CJo(........  ^ `CJo(......... ^`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( ^`OJQJo(PP^P`OJ QJ ^J o(o   ^ `OJ QJ o(   ^ `OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o( ,^,`CJaJo(. ^`hH.  L^ `LhH.  ^ `hH. l^l`hH. <L^<`LhH.  ^ `hH. ^`hH. L^`LhH. hh^h`OJQJo(88^8`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(   ^ `OJQJo(  ^ `OJ QJ ^J o(o xx^x`OJ QJ o( HH^H`OJQJo(^`OJ QJ ^J o(o ^`OJ QJ o(0^`0o(.TT^T`OJPJQJ^J)$ L$ ^$ `L.  ^ `.^`.L^`L.dd^d`.44^4`.L^`L.^`CJo(.^`.pL^p`L.@ ^@ `.^`.L^`L.^`.^`.PL^P`L.88^8`o(.hhhhhhhhS^`OJPJQJ^Jo( ^`OJ QJ ^J o(hHo[ [ ^[ `OJ QJ o(hH+ + ^+ `OJQJo(hH^`OJ QJ ^J o(hHo^`OJ QJ o(hH^`OJQJo(hHkk^k`OJ QJ ^J o(hHo;;^;`OJ QJ o(hH&;~* fMN\u>c(4I7ED>a% 'mtl7dyt{@kbMq ;yb j}0IE\hH0Gc5Gt]0VBG Uyx=I Wse[:Q\F28u6_z "s+50QR, $00 &&eX(V."."k,^!8XDv@z^vMl$ʢ`u@v9mI1>7$> <.X'.jtD0F."" yX#Y\h\p`TceVnls q7tLvYvMy+7{~]~`hdg Sx!+\2 0}X#|MRQ{8yNzG !!iz gE2wc?O9g4DwfU%I~V(WKGPHz6>B}vA7G$Ij63wK*|0R -/@ %&'()*+5689%<%=%>%B%C%G%H%j%k%l%m%n%o%p%q%r%s%t%u%v%w%y%z%{%|%}%~%%%%%%%%%%%%%pp$*6n8֟  @0@@@$L@(,\@2t@@BDFHJ@V@Z@`b@h@n@@@@@X@v@0@UnknownG.Cx Times New Roman5Symbol3. *Cx ArialO.Cx Times New Roman CYR7.@Calibri7@Cambriaa BalticaUzbekTimes New Roman9. . Segoe UIgTimes Uzb RomanTimes New RomanG=  jMS Mincho-3 fg;(SimSun[SO?= *Cx Courier New;WingdingsA$BCambria Math"1 hY45gVsY45g8=\&>a&n0\ JqHP  $Pp`2! xx UserDILNOZ&                           ! " # $ % Oh+'0l   ( 4 @LT\dUser Normal.dotmDILNOZ271Microsoft Office Word@`@@@P?&8=\՜.+,0 hp|  \     !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~      !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~      !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~Root Entry F>S?Data P1TablewWordDocument.SummaryInformation(DocumentSummaryInformation8CompObjr  F Microsoft Word 97-2003 MSWordDocWord.Document.89q